O zbekiston badiiy akadem iyasi

О ’ym a eshik. XVIII asr. Xorazm.
0 ‘zbekiston xalqlari turm ushida v a a n ’anaviy m e’m orchilikda 
azaldan 
y o g ‘och 
o ‘ym akorligi 
om m abop 
b o ‘lib 
kelgan. 
M e ’m orchilikda undan ustunlar, 
b o ‘g ‘otlar, eshiklar, 
shiftlar, 
panjaralar kabi muhim m e’m oriy qism va qurilm alar sifatida 
foydalaniladi. 
T urm ushda 
y o g ‘och 
o ‘ym akorligining 
keng 
qoM lanilishini katta y o g Loch jih o z la r (m ebel)dan tortib, m ayda 
ro ‘z g ‘or buyum larida k o ‘rish m um kin. X ontaxtalar, kursichalar, 
sandiqlar, jo v o n lar, qutichalar, keng y o g ‘och karavotlar o ‘ym akori 
bezaklar 
bilan 
bezatilgan. 
K itoblam ing 
y ig ‘m a 
lavhlari, 
qalam donlar, kitob m uqovalari, dovotlar, taroqlar, c h o lg 'u asboblari, 
m atoga gul bosish qoliplari, shuningdek, Q o ‘qonaravalar, egar- 
jabduqlar, taxtaravonlar o ‘ym akori naqshlar bilan orolangan. XIX 
asr oxiri X IX asr boshida y o g ‘och uy-ro‘z g ‘or buyum larining 
k o ‘plab turlari taqdini etilgan. Bular: juv o z, zarangtovoq, korson, 
lagan, duk (urchuq), darveshlar hassasi, y o g boch tum or, tasbeh va 
boshqa buyum lardir. Y o g ‘ochdan tnasjid m inbari, sa g ‘analar did 
bilan qilingan. Turkistonning R ossiya im periyasi tom onidan bosib 
olinishi va buning oqibatida, oMkaga rus aholisining oqib kelishi 
y o g ‘och o ‘ym akorligi sohasiga ham ta ’sir o'tk azg an . U stalar 
hasham dor buyum larga qiziqadigan shahar aholisining didiga m os 
narsalar yasashgan. Bu hoi o ‘ym akori naqsh tushirilgan buyum lar 
xilini ancha k o ‘paytirdi. Dori qutichalari, jim jim ad o r qush qafaslari, 
qutichalar, jom adonchalar, tam akidonlar va boshqalar m ayda 
o ‘ym akorlik n o an ’anaviy buyum lar sanaladi. Baland ko'pqirrali 
xontaxtalar keng u rf boMgan “sharqona uslub” d a naqshlangani 
uchun ham qadrlangan. Ayni xildagi xontaxtalar evro pach a uylar

---

irliiga zeb bergan. X X asr boshida T urkistondan olis-olislarda ham 
buitday 
xontaxtalarga 
talab 
katta 
bo ‘lgan. 
A shyo 
sifatida 
daraxtlarning m ahalliy navi: chinor, q ay ro g ‘och, y o n g ‘oq, archa, tut, 
o'rik, terak, tol, nok, behi, jiy d a va boshqalar ishlatilgan. Turli 
maishiy buyum lar, mebel va ch o lg ‘u asboblarini bezashda ustalar 
naqsh o ‘ym akorligiga xos naqshu-nigor va tosh qadam alardan 
foydalanilgan.