O zbekiston badiiy akadem iyasi

Naqsh-u nigorli namoyon. XIXasr. Buxoro.
X IX asr ikkinchi yarm ida o'y m ak o rlik n in g ikki usuli keng 
tarqalgan. B irinchisi tagzam inli b o ‘lib, unda y assi-b o 'rtm a gul 
o ‘yish v a tagzam in tanlash y o ‘li bilan xosil qilingan. Ikkichisi 
tagzam insiz, uchqirrali qilib, qavssim on va taroqsim on o ‘yish y o ‘li 
bilan am alga oshirilgan. 0 ‘ym akorlikning bu turlari o ‘zining badiiy 
ifodaliligi bilan ham ajralib turgan. Tagzam inli o ‘ym akorlik m ohir 
ustalar tom onidan, katta texnik m ukam allik ila ijro etilgan va qattiq 
y o g ‘ochli 
daraxtlardan 
qilingan 
noyob 
buyum lar 
bezatilgan. 
Q utichalar, salla g ‘iloflari, lavhlar, kitob m uqovalari va baland 
serqirrali taxtlar shular jum lasid andir. XIX asr boshida Xiva, 
U rganch, B uxoro, Sam arqand, Toshkent, Q o ‘qon. M arg ‘ilon, 
A ndijon, 
F a rg ‘ona, 
Shahrisabz, 
shuningdek, 
Surxondaryo 
viloyatining to g ‘ qishloqlari y o g ‘och o ‘ym akorligi s a n ’atining asosiy 
m arkazlari 
hisoblangan. 
X iva 
M arkaziy 
O siyodagi 
y o g ‘och 
o ‘ym akorligi sa n ’atining eng qadim gi m arkazlaridan biri b o ‘lgan. 
X iva o ‘y m ak o r ustalari bir vaqtning o ‘zida ham duradgor, ham 
quruvchi, ham o ‘ym akor, ham panjarasozu qolipchi dutorehi, y a ’ni 
m usiqa-asboblari yasovchi ham b o ‘lishgan. A shyo tanlashda X iva 
ustalari daraxtlarining m ahalliy navlarini afzal k o ‘radilar. Ular:

---

karam an (qayraqochning bir turi) va terak. B oylarning uylari uchun 
o ‘rik, tu t daraxtlari y o g ‘ochidan o ‘ym akori eshik lar qilingan.
X IX 
asrning oxiri va X X asr boshida y o g 'o c h o ‘ym akorligi 
b o 'y ich a T oshkent ikkinchi yirik m arkaz hisoblangan. Bu erda 
ustalar ijodida m e'm o riy inshootlarga badiiy bezak berish bilan bir 
qatorda, m aishiy o ‘ym akorlik katta o ‘rin tutadi. 
K o'pqirrali 
xontaxtalar, 
qutichalar va 
boshqa 
buyum lar 
pargor (sirkul) 
yordam ida nozik o ‘ym a naqshlar bilan qoplangan. Shu bois bunday 
buyum lar “ pargari ustm a” degan nom olgan. Bu davr T oshkent 
y o g ‘och o ‘ym akorligi jism larn i y assi-b o ‘rtm a xildagi serislim iy 
naqshlar bilan bezatilgan. 1920 yildan 1980 yilgacha o ‘ym akori 
eshikka talab susayib borganiga qaram ay, o ‘ym akorlik san ’atida 
m avjud m ahalliy m aktablarning badiiy an 'an alari rivojlanishdan 
to ‘xtam agan va ularning naqsh-gul tizim iga yangi g ‘oyalar tadbiq 
etilgan. X iva, Sam arqand, T oshkent, Q o ‘qon, M arg 'ilo n , Andijon, 
F arg 'o n a, S haxrisabz singari y o g 'o c h o ‘ym akor!igi m arkazlari 
saqlanib qoldi.