15-Mavzu: Polimerlarning erish jarayoni Mavzuning asosiy masalalari

Polimer eritmalarini tayyorlash va tozalash. 
Og‘zi mahkam yopiladigan probirkaga 
maydalangan polimer namunasidan 1gr va erituvchidan 10 ml solinib, uy temperaturasida 2 soat 
saqlanadi. Bu vaqt ichida ba‘zan probirkani chayqatib turish kerak. Oradan 2 soat o‘tgach, 
probirkadagi o‘zgarishga qarab, polimerning erigan yoki bo‘kkanligi aniqlanadi. Agar polimer 
qisman erigan yoki bo‘kkan bo‘lsa, uning eruvchanligini yuqoriroq temperaturada tekshirish 
kerak. Buning uchun probirkaning og‘ziga qaytarma sovutgich o‘rnatib, probirka 30 minut 
davomida suv hammomida isitiladi-da, namunaning eriganligi yoki bo‘kkanligi kuzatib turiladi.
Eruvchanlikni miqdoriy jihatdan aniqlash.
Ko‘pincha, erituvchilarning eritish 
xususiyatini bilish kifoya qilmay, balki polimerni qancha miqdorda erita olishini ham bilish zarur 
bo‘ladi. Bunday hollarda polimer eritmasini loyqatish uchun sarflangan cho‘ktiruvchi miqdoriy 
aniqlanadi. So‘ngra cho‘ktiruvchi moddaning erituvchi hajmiga nisbati hisoblab topiladi va bu 
nisbat polimerning erish miqdorini xarakterlaydi. Demak, eritmani loyqalatish uchun 
cho‘ktiruvchi qancha ko‘p kerak bo‘lsa, erituvchining eritish xususiyati shuncha yaxshi deb 
hisoblanadi. 
Tajriba o‘tkazish tartibi: konussimon kolbaga maydalangan polimerdan 1gr solinib, 10 ml 
erituvchida eritiladi, eritma ustiga byuretkadan cho‘ktiruvchi tomiziladi (kolbani doimo 
chayqatib turish zarur). Kolbadagi tiniq eritma loyqalangandan so‘ng, cho‘ktiruvchi modda 
tomizish to‘xtatiladi va 1ml erituvchiga to‘g‘ri keladigan cho‘ktiruvchi miqdori (ml) hisoblab 
topiladi. 
Ba‟zi polimerlar uchun tavsiya etilgan erituvchi va cho‟ktiruvchilar 
Polimer 
Erituvchi 
Cho‟ktiruvchi 
Poliizobutilen
Polivinilxlorid 
Perxlorvinil smolasi 
Polistirol 
Polivinil spirt 
Polimetilmetakrilat 
Polibutilmetakrilat 
Polivinilasetat 
Polivinilbutiral 
Poliuretanlar 
Poliefirlar 
Poliamidlar 
Fenol-formal‘degid smolasi 
Mochevina–formal‘degid 
smolasi 
Benzol 
Dixloretan 
Atseton,ammiak 
eritmasi 
Benzol 
Suv, formamid 
Benzol 
Atseton 
Metil va etil spirtlar 
Etil spirti 
Siklogeksanon 
Aseton 
Krezol 
Aseton, etil spirti 
Suv 
Metil yoki etil spirti 
Etil spirt 
Suv, etil va metil spirtlar 
Metil spirti, benzin 
Metil va etil spirtlar 
Benzin 
Metil spirti 
Suv, efir 
Suv, efir 
Suv 
Suv, metil va etil spirtlar 
Metil va etil spirtlar 
Suv 
Xlorid kislota eritmasi