Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

4. Қишлоқ хўжалигида меҳнат ресурслари шаклланиши ва 
фойдаланишининг ўзига хос хусусиятлари ва таркиби. Иш 
кучи билан таъминланиш, иш кучининг мавжудлиги ва 
ҳаракати кўрсаткичлари 
 
Қишлоқ 
хўжалиги ишлаб чиқариш самарадорлиги меҳнат 
ресурсларининг миқдорига, таркибига, малакасига ва улардан 
фойдаланиш самарадорлигига боғлиқ. Қишлоқ хўжалигида меҳнат 
ресурсларига меҳнатга яроқли эркаклар -16 дан 60 ёшгача, аёллар -16 дан 
55 ёшгача, шунингдек қишлоқ жойда яшовчи ўсмирлар ва нафақахўрлар 
киради.Бу ҳақда Ўзбекистон республикаси “Меҳнат кодекси” нинг 77 -
“Ишга қабул қилишга йўл қўйиладиган ёш” моддасида: ”Ишга қабул 
қилишга ўн олти ёшдан йўл қўйилади”деб ёзиб қўйилган 
Қишлоқ хўжалиги корхоналарида меҳнат ресурслари таркибига 
1. Доимий; 
2. Мавсумий; 
3. Вақтинчалик ишчилар, шунингдек, штатда турувчи; 
4. Ўсмирлар; 
5. Нафақахўрлар кирадилар. 
Шу жумладан: 
1.Доимий ишчиларга-муддатсиз ишга қабул қилинганлар; 

---

79 
2.Мавсумий ишчилар-6 ойгача муддатга қабул қилинганлар; 
3.Вақтинчалик 
ишчиларга-2 
ойгача 
муддатга 
қабул 
қилинганларкиритилади. 
2012 йилда республикада ўсмирлар сони 9040,8 минг кишини, меҳнат 
ресурслари сони 18517,6 минг кишини ва нафақахўрлар сони 2435,1 минг 
кишини ташкил этган. Бу 2003 йилга нисбатан мос равишда ўсмирлар 
сонининг 1404,2 минг кишига ёки 4,3 % га камайганлигини, меҳнат 
ресурслари ва нафақахўрларнинг 4084 кишига ёки 28,3% га ва 606 минг 
кишига ёки 33, 1% га ўсганлигини билдиради. Қишлоқда эса шу даврда 
ўсмирлар ва меҳнат ресурсларининг сони мос равишда 1,727 минг кишига 
ёки 26,5 % га ва 18,5 минг кишига ёки 0,2 % га камайганлигини кўрсатиб, 
фақат нафақахўрлар сонининг 33,6 минг кишига ёки 3,4 % га 
ошганлигидан далолат беради.
Демак, республика бўйича ўсмирлар сонининг камайиши 
туғилишнинг камайиши ҳисобига, меҳнат ресурсларининг ўсиши эса 
асосан шаҳарликлар ҳисобига тўғри келган. 
Шунингдек, 2012 йилда республикага келганлар сони 4,5 минг 
кишини ва чиқиб кетганлар сони 45,4 минг кишини ташкил этган бўлиб, 
аҳоли миграцияси сальдоси – 40,9 минг кишига тенг бўлган. 2003 йилда 
эса бу кўрсаткич -88,1 минг кишини ташкил қилган.
Қуйидаги 1-жадвалда меҳнат ресурслари ва аҳолининг бандлиги 
тўғрисидаги 2003-2012 йиллар таҳлили берилган. 

---

80