Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

блшкирско-русскнн слонар!.. ГИС, М., 19.68, 173-бег.
|,м Л. 3. П у д а г о в . Срлвннтельнми словарь турецко-татар-
скид иаречий, т. I, 570-бет.
15. В. !’ а д л о в. Опыт слоиари тюркских наречнй, т. III, ч ,
I., СПб.. 1905, 1258-Оет.
||и С. Л х а л л ы . Махмуд Кашгарыныц сөзлүги ве түркмен
дилн. Лшгабат, 1958, 133-бет,
1,1 Э. и 15. М у р з а е в ы . Словарь местных геогра(|шческих
тсрммнов. М., 1959, 232-23.5-бетлер.
113 О. П. Т о л с т о в . Лреппнй Хорсзм. издапие МГУ, 1948,
Н-бет; По следам древиехорсзмийской цивнлнзацнп, М.-Л., 1948,
27-бет.
61
/
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

оларлыц орыилары сүрилин жнбернлгешш баянлай- 
ды"*1. X әснрлс Кят каласын суў ялғаннан кейип 
жаца Кят кяласы иайда болып, ол XVII оспрге дейпн 
өмир сүреди. Пул жерднц суў хожалыгы нашарла- 
ганнан соц халықтыц барлыгы дәрьяныц сол жағасы- 
на кошедп. Адамлар ол жерде Ҳ1П осирде кайтыс 
болган Шейх (шайых) Аббаздын мазарын (әўлнйесин) 
зинраглаи турады. Шейх Аббаз (Шаббаз) дегеп ат пенен 
кайгадан жаца қалаға тнйкар салынады1'*. 
Шаббаз
топоннми соцынап Орта Азияда ертеде X—XI эсир- 
лерде жасаган илимпаз Әбиў—Ранхаи әл Бпруний аты 
менен аталды. 
Бпруний
свзиннц этимопы туўралы айта 
келип, С. П. Толстов: „Әл Бируний 972 7973-жыллары 
Хорезмниц әйемги орайы — Кят (Фнр) каласыныц сырт 
жағында (б«/?ун-сыртқы қала дегеи мәииде) туўылды“п:* 
—деген еди.
Кубла дналекттеги 
Айахан
(әд. 
Аяз қ а л а
) топо- 
пими ертеден калған археологинлык есгелик регинде 
көп дәўирлерди өз ишине алады. Гейнара информа- 
торлар: „Бизлер Айаханиыц каласыныц тийиндә огур- 
дук",—деп ғүрриц 
етеди. Аяз 
кала—Султан Уиз 
Дағтыц шығысында, Төрткүл қаласынын аркасы, Биру- 
ний қаласынық арка-батысында жайласқаи. Ол бизиц 
эрамыздыц биринши әсирлеринде салынган қорған ҳәм 
әйемги Хорезмннц гөззал естеликлериниц бири. Ха- 
лық арасындағы ацыз сөзлер бул корғанды өзи қул 
хәм баш р болған Аяздыц атына байланыстырады. 
Ол Кырк қыз корғаиында өзиниц кырк курдасы менен 
жайлаған ханзадага (царевна) үйленеди. Сырдэрья- 
ныц төменги бойындағы казақлардын ацызларында 
ҳэм Абулғазы тәрешшен жазылган „Түркменлерднц 
шежиресннде де“ Аяз образы ушыраеады110. Маҳмуд 
Кашғарий XI әсирде жазған „Диван луғат ат—түрк“ 
атлы мийнетипде: вАяз—кулдыц аты“117—деп аныкла- 
ма бергеп. Айтылган пнкирлерге караганда, Аяз кала