Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

м) Жол-қатнас атамаларына байланыслы 
сөзлер
Кубла диалект жол-қатиас агамаларына байланыс- 
лы толып атырган лексикалық бирликлерге ийе. Олар- 
дыц 
ишинен 
мына 
гөмендегилерди 
атап 
өтиўге 
болады:
Арбанық дигэршиги—оиы
ҳәрекетке келтириўши 
дегершик. 
Дигэрш ик
еки бөлимнен ибараг: „
күпш эк*
ҳом 
„кегэй".
Арбаныц төмеидегидей бөлеклери бар: 
қарым баў —
қарын баўы, 
арбыйэр —
арба ери, 
қулақ-
шый —
қулақтыц шүйи. 
Күпшэк—тутиок.
Гүпшекти ой-
1,11 СОИД.-
1
, 149-бет.
*'в С. 11 б р 
1
 г и м о в. 1Трофессмоиалы1ая лексмка узбекского
языка.., 149-бст.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ып кегей кағады. 
Негэй —
кегей. 
Қаснақ—
қаснақ. қаи- 
нақ қағылыи болганнан соц қадақ қагылады. 
Мэргэ-
н эк —
мергенек. Ол гүп|пскке екн жагыпан кағылады. 
Қөтэрги—солак. Көтэрги болаРы, оны солақ дийди.
Мэнж ирэ —
арбаныц бир бөлеги. 1(апталына 
мэнжирэ
қойылады. 
А лт ақт а
—арбаныц алдыпгы бөлегнне ор- 
натылғаи тақтасы
Арбапы ҳәрекетке келтириўшн көликке ер-турман 
керек. Ер-турмапға байланыслы қубла дналект лексика- 
сында мынадай атамаларды көриўге болады:
Егэр
—ер. Көликлерднц үстипе /жаўырынына/ салы- 
иатуғын арнаўлы исленген ер: 
Арба егэрдэ турады
/Ақк/. 
Бир егэрдиц үстиндэ йети йыл даўласқан.
Қаракалпақша ердиц бир қанша түрлери бар: а) қус 
баслы 
егэр —
буны „қарақалпақы е р “ деп те атайды; 
б) орыс егэр-қазақлардын ат миниўде пайдалаиатугын 
ери, т. б. „Егэр“ /ер/ бир неше бөлеклерге ийе: 
үзэц-
ги
—үзецги /ККРС, 687/; 
қуйиищ ан
—қүйысқан /ердин 
басынан аттыц қуйрыгын орап алып туратугып қайыс/, 
қанж ырға—
канжыға, 
сииэбэнт—
сийнеменг. Аттыц 
көкирек алд
1
.
1
пан тартылган 
қайыслар /ККРС., 576'.
Тегмэнт—
текиймет /нағысланған түрп/. Аттыц ар- 
қасына жабылады.
Ж ы л —жйп.
Ғалыдап исленнп, шашагы жалпылдап 
турады.
З эм и й и н —
аттыц мойнына 
салыпатугын мойынту- 
рықтыц /ККРС., 462/ екн жагында жүрстугын агаш.
Күшэн
—көликтиц мойынына кпйгнзплетуғын күшен. 
Оныц екн жағында баўы ҳәм қанжығалыгы болады.
М эргэнэк
—арбаныц бөлегн, суў оқгыц ушына қа- 
ғып қояды /Досб/.
Ушац
—ушан /кеменнц бир түри/: 
Ушац жүргэнин
билэмис дэйди
/Досб./. 
Ужон —
қыпшақлардыц сөзли- 
гинде еки қанатлы кеме мәнисииде қолланылгап103.