Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

я-1" Г[. Я. Ч с ]> н ы х . Исторнчсскаи граммпгикз русского
язык
1
. М., Н52, 2м7-бсг.
180
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

шилиги есапқа алынады. Кецнен қолланылған сынар 
әдебий тилден орын алын, норма ретпнде қабыл еги- 
леди. Мысалы, 
гүриш
снзи республиканыи көпшилик 
жерипде айтылса, 
гүш, бүрүнч
сөзлери қубла диалект- 
те ҳәрекет етеди, 
тамамы
сөзи арқа диалекттин ҳәм- 
ме жерипде ҳәм әдебий тилде усы формада ушыра- 
сады, ал қубла диалектте 
шамомы
түринде қолланы- 
лады. Қоллапыў сферасы ҳәм созднн таралыў шегин 
есапка алғанда, әлебий тнл нормасы ретинде 
гүриш,
тарамы
сөзлери кабыл егнледи.
(л ^ Д е м е к яанаў ямаса мынаў иариаитлардын әдебиЛ 
/формасын ямаса формаға тән емеслпғин аПырыў ушын 
/ лингвогеографиялық изертлеўлердип 
жуўмақларына 
/ еүйениў пайдалы. Вундай болмагап жагдайда қоныл- 
ған мәселени шешнў қыйынга туседпи;11".
Демек, жокарыда сөз егнлгепиндей 
дублетлик 
1/в
ариантлар мәселесин шешиу жуўапкерлн ис. Олар- 
7
дын колланылыўы ҳәм жазылыўы, белгилп бир вари- 
анттын әдебий тил нормасына қабыл егилиў мәселе- 
лери дурыс шешилсе, әдебнй тпл нормалары раўаж- 
ланады, бир қәлнпке түседи, ҳ.тр қыйлы созлпклер 
(орфографиялық. еки тиллнк, түсинднрме) дүзнў ис- 
лери де женпллеселп, әдебий тил мепеп диалектлик 
дублетлердин арасындагы парықты айыра алыў мүм- 
киншилигп иайда болады.
Дублетлик компопентлерге копшиликтпн нәзерип 
тереннен аўдарыў 
мақсетппди 
қарақалпақ одебий 
тили. сондай-ақ апық емес одебий сыцарларга (ком- 
понеит) I.йе диалекглпк-оаебпй дублплердиц бир 
қаншасын көрсетии огемпз''л :
АбзалЦ әбзол
(од. фон)
АгашшыЦ агаш устасы
(әд. фон.-г-р.)
АйтЦ ҳайш
(од. фон).
ЛўазЦ ҳаўазЦ ҳаўаза
(од фон).