Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari

 
364 
2.
O‘quvchi transport vositalari kam bo‘lgan qatnov qismlaridan o‘tish algoritmi.
1) Chap tomonga qara. 
2) Agar mashina bo‘lmasa, yo‘lning o‘rtasiga o‘t. 
3) O‘ng tomonga qara. 
4) Agar mashina bo‘lmasa, harakatni davom ettir. 
Bu algoritm ketma-ketligi to‘g‘ri bajarilgan. 
E’tibor bering, 1-qatorda turgan amal bilan 3-qatorda 
turgan amalning o‘rni almashtirilganda qanday holat 
ro‘y berar edi? 
1) O‘ng tomonga qara. 
2) Agar mashina bo‘lmasa, yo‘lning o‘rtasiga o‘t. 
3) Chap tomonga qara. 
Bu holatda avtomashina chap tomondan emas, o‘ng tomondan keladi va 
o‘quvchiga tan jarohatini yetkazishiga sabab bo‘ladi, algoritmning “qat’iy” ketma-
ketligi buzilgan, bunday holatda natija yakunlanmaydi, natija yakunlanmagan holatda 
algoritmning buzilishiga olib keladi. 
O‘quvchi Blok-sxemalar bilan ishlashni yaxshilab o‘zlashtirib olish zarur, 
chunki bu usul algoritmlarni ifodalashning qulay vositalaridan biri bo‘lib, dastur 
tuzishni osonlashtiradi, dasturlash qobiliyatini mustahkamlaydi.
Har qanday algoritm blok-sxema shaklida ifodalanganda har doim uning 
boshlanishini bildiruvchi blok bilan boshlanib, algoritmning tugaganligini 
bildiruvchi blok bilan yakunlanadi. Kerakli ma’lumotlarni kiritish va chiqarish 
blokida dastlabki berilganlar kiritiladi va olingan natijalar chiqariladi. 
Shartni tekshirish bloki 
ichiga shart yoziladi, qo‘yilgan 
shartning 
bajarilish-
bajarmasligiga qarab strelka ikki 
tomonga 
yo‘naladi. 
Strelkalarning biriga “ha” so‘zi, 
ikkinchisiga “yo‘q” so‘zi yoziladi. 
“Ha” 
so‘zi 
shartning 
bajarilganligini, “yo‘q” so‘zi esa 
HA 
YO‘Q 
YO‘LGA KELISH 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
365 
shartning bajarilmaganligini bildiradi. Shartning bajarilgan yoki bajarilmaganligiga 
karab, algoritmning bajarilish tartibi aniqlanadi.
Hisoblash va ta’minlash blokida hisoblanishi kerak bo‘lgan ifoda yoziladi. 
Ifodaning qiymati hisoblanib, tenglik belgisining chap tomonidagi o‘zgaruvchiga 
ta’minlanadi. 
Algoritmning formulalar bilan berilish usulidan matematika, fizika, kimyo kabi 
aniq fanlardagi formulalarni o‘rganishda foydalaniladi. Bu usulni ba’zan analitik 
ifodalash deyiladi.
3. Matematika fanidan Kvadrat tenglama yechimlarini topishni olaylik: 
Agar 
0
4
2

−
ac
b
bo‘lganda masalaning yechimi yagona 
x
yechimga ega. 
Agar 
0
4
2
=
−
ac
b
bo‘lganda masalaning yechimi 

- mavjud emas. 
Agar 
0
4
2

−
ac
b
bo‘lganda 
𝑥
1
, 𝑥
2
yechimga ega. 
Algoritmni shu ketma-ketlikda yozsak to‘g‘ri bo‘ladimi? 
Bunda xatolik yuzaga keldi, shartlar uchun berilgan javoblar noto‘g‘ri, chunki bu 
o‘rinda “qat’iy”lik buzilgan. Ushbu ko‘rilgan masalada, anglagan bo‘lsangiz, masalani 
matematik tomondan yechilishi noto‘g‘ri ko‘rsatilgan, bu esa natijaga salbiy ta’sir 
ko‘rsatadi. Masalani yechish algoritmining blok-sxema ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi: 
Biz 
ko‘rib 
chiqqan holatlar hayotda 
tez-tez uchrab turadi. 
Demak, o‘quvchilar dars 
jarayonida olgan bilim, 
ko‘nikma 
va 
malakalarini 
hayotga 
tatbiq eta olish, ya’ni 
kompetensiyaviy 
yondashuvini 
shakllantirish 
eng 
muhim omillardan biridir. Shu sababdan informatika fani o‘qituvchilari yuqorida 
keltirilgan mulohazalardan foydalansalar, maqsadga muvofiq bo‘lib, o‘ylaymizki, 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
366 
mazkur 
mavzuni 
o‘quvchilarga tushuntirishdagi ayrim 
muammolar barham topadi. Taniqli Miliarder Bill Geytsning 
shunday iboralari bor Agar siz o‘zingizni haqiqiy dasturchi deb 
hisoblasangiz,