T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 117 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
Shuning uchun 


L
l
d
E
0


,
Maydon kuchlanganligi vektorining yopiq kontur bo‘yicha tsirkulyatsiyasi nolga 
teng bo‘lgan maydon 
potentsia lmaydon
 
deb ataladi. 
d.
Maydon potentsiali. Zaryadning potentsial energiyasi 
(23.1) - ifodani chuqurroq tahlil qilib ko‘ramiz. Agar qo‘zg‘almas nuqtaviy 
q
0
- 
zaryadning maydonida 
q
– zaryad 1(
r
1
) - nuqtadan2(
r
2
) - nuqtaga ko‘chirilsa,uning 
energiyasi o‘zgarib boradi. Bu ish elektrostatik potentsial maydonda bajarilgani uchun 
q
- 
zaryadning potentsial energiyasi o‘zgaradi: 
2
1
2
0
0
1
0
0
12
4
1
4
1
W
W
r
q
q
r
q
q
A






,
Zaryadlarning ishorasiga qarab, ular orasidagi o‘zaro ta’sir kuchi tortishish va itarish 
kuchlaridan iborat bo‘ladi. Ammo zaryadlar orasidagi
– radius-vektor ortishi bilan, 
o‘zaro ta’sir kuchi ko‘rinishiga qaramasdan, potentsial energiya kamayib boradi (
34 - rasm
).
 
Demak, potentsial maydonda bajarilgan ish 
q
- zaryadning potentsial energiyasining 
kamayishi hisobiga bajariladi: 
,
r

dW
dA



---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 118 }––––––––––––––––––––––––––––––