T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 134 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
, 
ga teng bo‘ladi. Parallelipipedning butun sirti bo‘yicha to‘la oqim
, 
ga teng bo‘ladi, bu yerda
Ostrogradskiy – Gauss teoremasiga asosan, shu oqim
dN = q = ρdV 
ga tengdir. (21.5) va (21.6) ifodalarni taqqoslasak quyidagiga ega bo‘lamiz:
 
divE =ρ
, 
Bu ifoda Ostrogradskiy – Gauss teoremasining differentsial ko‘rinishidir. 
Elektr 
maydonining divergentsiyasi elektr oqimining fazoviy koordinatalar yo‘nalishlari 
bo‘yicha gradientlar yig‘indisiga yoki zaryadlangan hajmning hajmiy zaryad zichligiga 
teng bo‘ladi.
 
Ostrogradskiy – Gauss teoremasini amalda tadbiq etish uchun, quyidagi 
tushunchalarni kiritamiz: 

Zaryadlarning hajmiy zichligi deb, jismning bir birlik xajmiga mos kelgan zaryadga 
miqdor jihatdan teng bo‘lgan fizik kattalikka aytiladi, ya’ni 
,
bu yerda 
q
– jismning 
V
– hajmiga mos kelgan zaryad miqdori. 

Zaryadning sirt zichligi deb, jismning bir birlik sirt yuzasiga mos kelgan zaryadga miqdor 
jihatdan teng fizik kattalikka aytiladi, ya’ni
,
bu yerda 
q
– jismning 
S
yuzasiga mos kelgan zaryad miqdori. 
x
x
x
x
E dxdydz
E dV
[E (x dx) E (x)dydz]
dx
dx






dV
E
div
dN

z
E
y
E
x
E
divE
z
y
x









V
q


S
q



---