Tak t p ich o (2) ni qisish u ch u n m etallning egilish x u

T
JS
¡si
■c
O
Iridiy 
' —
R u tin iv
¡ 
Mollbden
----------- I ______
Simob
P a lla d iy
Nikel
P latin a 
Volfram
Radi*----- j 
Kumush 
| 
r , ra fit
Oltin 
1 
1 1 11
M is
K uchsiz 
0 ‘rtacha 
K uchli
toklar 
, 
to k la r 
( 
(ok,ar
3.4-rasm . E lektr k o n ta k tla ri uchun asosiy m ateriallam ing 
ishlatiladigan sohalari.
Konstruktiv jih a td a n olganda kontaktni to k o ‘tkazgich 
m aterialida tayyorlash ung‘ayroq. Shuning u ch u n kontaktlar 
aksariyat misdan tayorlanadi. Agar tok o ‘tkazgich alum iniy- 
d an b o ‘lsa, ko ntaktlar h am aluminiydan tayorlanadi. Biroq 
m is o ‘tkazgich va kom m utatsiyalovchi apparatlarda bemalol 
ishlatilsa, alum iniy te z zanglashi va yemirilishi tufayli faqat 
o ‘tkazgich sifatida q o ‘Ilanishga ega.
Zanglashni, y o m o n o ‘tkazuvchi oksid, sulfid va boshqa 
plyonkalam i cheklash (ayniqsa, avtom atikaning h ar xil 
apparatlari kontaktlarini) qim m atbaho m ateriallarini ishlatish 
bilan amalga oshiriladi. Oksid plyonkalari ta ’sirini kontakt 
elektr param etrlariga ta ’sirini pasaytirish kontakt—detai yuza-

---

larini ruxlash orqali bajariladi (rux misga nisbatan k am
zanglaydi va yumshoq).
M etalloksidli kom pozitsiyalar kontaktlarga yuqori talab la r 
qo'yilganda ishlatiladi (asosan payvandlanib qolm aslik b o ‘yi- 
cha). Shu maqsadda m etall gradient kom pozitsiyalar q o ‘l- 
laniladi. K ontakt m ateriallarini tanlashda shuni hisobga olish 
kerakki, m aterialning h am m a xususiyatidan to ‘la foydalanib 
boMmaydi.
K ontaktlarga b a ’zi b ir tala b la r shunchalik katta ah am iyat 
kasb etadiki, materialning y o m on tom onlariga ko‘z yum ish 
ham m um kin.
Payvandlanish nuqtayi nazarid an ba’zi bir kontaktlarga 
jud a 
q attiq talablar q o ‘yilishi 
m um kin. 
U lar him o y a 
apparatlarini yaratishda paydo b o ‘ladi (ayniqsa, Q T to k id a va 
10 kA dan katta toklarda). B unday sharoitlarda suyuq m etall 
kontaktlaridan foydalanish m aqsadga muvofiqdir.