Azizaxon Rasulova

 
2.
Tashkiliy-farmoyish hujjatlari haqida ma’lumot bering.
 
3.
Hujjat tilining o‘ziga xos uslubi haqida gapiring. 
4.
Buyruq hujjatining tuzilishi haqida gapiring. 
5.
Hujjatlarning qanday turlari bor? 
SOHADA KASBIY MULOQOT MADANIYATI VA TILDAN 
FOYDALANISH 
Har bir kasbning muloqot odobi bo‘lib, u ijtimoiy hayotda 
reallashadi. Tili ham, uslubi ham o‘ziga xos jihatlarga ega. 
Bugungi kunda turli sohalardagi kasbiy muloqot madaniyati, kasbiy 
notiqlik va unda tildan foydalanishga bo‘lgan ehtiyoj o‘sib bormoqda. 
Chunki o‘z kelajagini o‘ylagan va obro‘-e’tiborga ega bo‘lishni 
xohlovchi kasb egalari o‘z so‘zlarini go‘zal qilib gapira olmasalar ularda 
1
 
Aminov M va b. Davlat tilida ish yuritish. Amaliy qo‘llanma. Toshkent., “O‘zbekiston nashriyoti”, 2020. 20-bet
 

---

76 
kasbiy yutuqlar bo‘lmasligini anglash paydo bo‘ladi. Demak, barcha 
sohalarda yaxshi mutaxassis bo‘lish uchun, albatta, notiqlikdan xabardor 
bo‘lish zarur jarayonga aylandi.
Filologiya 
fanlari 
nomzodi 
Q.Rasulov
1
ning 
ta’kidlashicha,
o‘qituvchi kasbining o‘ziga xos talablari mavjud. Bu talablarning eng 
muhimi o‘z bilimini o‘quvchilarga yetkazishdan iborat bo‘lib, bu kasb 
egasining majburiyatini hosil qiladi. Shuningdek, o‘qituvchi o‘z nutqiga 
va harakatlariga o‘quvchilarning diqqatini qaratish huquqiga ham ega. 
Bu belgilar o‘qituvchining butun dars davomida kommunikativ jihatdan 
o‘rnining yuqori turishligini ko‘rsatadi. Bu esa o‘qituvchi o‘quvchilar 
bilan qanday muloqotga kirishini ta’minlaydi. 
O‘qituvchi kasbi jihatidan jamiyatning yosh vakillariga o‘qitish va 
tarbiya berish vazifasini bajaruvchi ziyolilar vakili hisoblanar ekan, u 
o‘z ijtimoiy rolini bajarishda turli vaziyatlarda o‘z nutqini har xil 
shakllantiradi: 
1.
Darsni tushuntirish jarayonida ilmiy nutq uslubining o‘quv-
ta’lim janridan foydalanadi. 
2.
Maktab yig‘inlarida so‘zga chiqqanda qisman rasmiy va 
publitsistik uslubdan foydalanadi. 
3.
O‘quvchilar bilan dars mavzusidan, darsdan tashqari bo‘ladigan 
kommunikativ vaziyatlarda kundalik-maishiy uslubdan foydalanadi. 
Lekin shunga e’tibor berish kerakki, har uchala kommunikativ 
vaziyatda ham o‘qituvchi o‘z ijtimoiy roli ramkasidan chiqmaydi. 
Jismoniy tarbiya o‘qituvchisining kasbiy nutqi o‘quv mashg‘uloti 
doirasida nutq va harakatni muvofiqlashtirish, so‘zlarning ta’sirchanligi 
ahamiyati bilan bog‘liq o‘ziga xos xususiyatlarga ega. O‘qituvchi-
murabbiy nutqning lakonizm (fikrni bayon etishda qisqalik va aniqlik) 
va ravshanligi, katta sport zali, suzish havzasi, stadion akustikasida 
samarali ishlash uchun og‘zaki bo‘lmagan vositalardan faol foydalanishi 
mumkin. Pedagogik aloqa jismoniy tarbiya o‘qituvchilari sinf 
o‘quvchilari jamoasi bilan ham, maktab o‘quvchilarining sport guruhi