Azizaxon Rasulova

“O‘ZBEK TILINING SOHADA QO‘LLANISHI” FANINING 
PREDMETI, MAQSAD VA VAZIFALARI. UNING BOSHQA 
FANLAR BILAN BOG‘LIQLIGI 
Jamiyat taraqqiy etar ekan, til ham takomillashib boraveradi. Til 
muloqot vositasigina bo‘lib qolmay, u ijtimoiy-siyosiy vazifani 
bajarishga xizmat qiladi.
Til ijtimoiy hodisadir, chunki ijtimoiy munosabatlardan tashqarida 
uni o‘zlashtirish mumkin emas. Inson tug‘ilgandan boshlab nutqsiz 
bo‘ladi. Axir kichkina bola atrofdagilarning fonetik tovushlarini 
takrorlashni o‘rganishni boshlaganida, gapira boshlaydi va o‘ylash 
qobiliyati tufayli ularga to‘g‘ri ma’noni beradi. 
Inson tili ajoyib, noyob mo‘jizadir. Bizni boshqa jonzotlardan 
ajratib turadigan vosita hisoblanadi. Til inson bilan aloqa vositasi 
sifatida belgilangan. Bu tilning mumkin bo‘lgan ta’riflaridan biri, chunki 
tilni uning tuzilishi va boshqalar nuqtayi nazaridan emas, balki u nimaga 
mo‘ljallanganligi nuqtayi nazaridan tavsiflaydi. Boshqa aloqa vositalari 
ham mavjud. Muhandis hamkasbi bilan ona tilini bilmasdan gaplashishi 
mumkin, chunki agar ular chizmalardan foydalansalar, bir-birlarini 
tushunadilar. Musiqachi o‘z his-tuyg‘ularini musiqa orqali yetkazadi va 
tinglovchilar uni tushunadilar. Rassom tasvirlarda o‘ylaydi, chiziqlar va 
ranglar yordamida ifodalaydi. Bularning barchasi “tillar”dir, shuning
uchun ularni ko‘pincha “afishaning tili”, “musiqa tili” deb aytishadi. 
Ammo bu so‘z tilning yana bir ma’nosi
1
.
Tilning rivojlanishi jamiyat rivojlanishi bilan uzviy bog‘liqdir. Til – 
bu ijtimoiy hayotdagi tarixiy, siyosiy va ijtimoiy o‘zgarishlarning ta’siri 
ostida bo‘lgan tirik organizm. Har qanday millatning tili – bu so‘zda aks 
ettirilgan uning tarixiy xotirasi. Ming yillik ma’naviy madaniyat, xalq 
hayoti tilda, uning og‘zaki va yozma shakllarida, turli janrdagi 
yodgorliklarda o‘ziga xos tarzda aks ettirilgan. Va shuning uchun til 
madaniyati, so‘z madaniyati ko‘p avlodlarning ajralmas bo‘g‘ini sifatida 
namoyon bo‘ladi. 
1
https://hozir.org/ozbek-tilining-sohada-qollanishi-fanini-oqitishning-maqsad-va.html 

---

13