Azizaxon Rasulova

Ma’lumot-axborot hujjatlari
anchayin katta guruhni tashkil qiladi. 
Ular ish yuritish jarayonida ayniqsa ko‘p ishlatiladi. Bu guruh ariza, 
bayonnoma, bildirishnoma, vasiyatnoma, dalolatnoma, ishonchnoma, 
ma’lumotnoma tavsifnoma, tavsiyanoma, taklifnoma, tarjimayi hol, 
tushuntirish xati, e’lon, hisobot kabi hujjatlarni o‘z ichiga oladi. 
Dalolatnoma – muassasa yoki ayrim shaxslar faoliyati bilan bog‘liq 
bo‘lib o‘tgan (sodir bo‘lgan) voqea, hodisa, ish harakatni yoki mavjud 
holatni tasdiqlash, unga guvohlik berish maqsadida bir necha kishi 
tomonidan tuzilgan hujjatdir. Dalolatnoma tuzishdan asosiy maqsad 
sodir bo‘lgan voqea hodisalar yoki mavjud holatni qonuniy-huquqiy 
jihatdan isbotlash yoki tasdiqlashdir. Dalolatnoma deyarli barcha 
hollarda pul mablag‘lari va moddiy boyliklarga bog‘liq tuziladi, 
binobarin, u ko‘proq tadbirkorlik, moliya-xo‘jalik faoliyatida, hisob-
kitob, oldi-sotdi va savdo sohalarida keng qo‘llanadi. Dalolatnomalar 
voqea-hodisalarni haqqoniy aks ettirish maqsadida bir necha shaxslar 

---

35 
yoki maxsus vakolatli yakka shaxs (taftishchi, nazoratchi) tomonidan 
tuziladi. 
Xizmat yozishmalari
– mazmunan xilma-xil bo‘ladi. Ularda 
muassasa faoliyatining turli masalalari bilan bog‘liq talab, iltimos, taklif, 
kafolat kabilar aks ettiriladi. Bu ma’noda xizmat yozishmalari 
hujjatlarning yuqorida ko‘rsatilgan guruhlari bilan uzviy aloqadordir. 
Shularni 
hisobga 
olib, 
xizmat 
yozishmalari 
hozirgi 
zamon 
hujjatshunosligida mazkur guruhlardan keyin alohida guruh sifatida 
tasniflangan va bu mantiqan o‘rinli
1
.
 
Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar: 
1.
Xususiy hujjatlarning namunaviy va qolipli hujjatlardan farqi 
nimada? 
2.
Mazmunan tashkilot, muassasa va korxonalarning huquqiy 
maqomi, tarkibiy tarmoqlari va xodimlari, boshqaruv jarayonida jamoa 
ishtirokining qayd qilinishi, boshqa tashkilotlar bilan aloqalarning 
huquqiy tomonlari kabi masalalarni aks ettiradi. Guvohnoma, 
yo‘riqnoma, nizom, qoida, ustav, shartnomalar ana shunday hujjatlar 
turiga kiradi. Bu xususiyatlar qanday hujjatlarning belgilari sanaladi? 
3.
Qaysi hujjatning asos (kirish) qismida “BUYURAMAN” so‘zi 
o‘rniga “TAVSIYA ETAMAN”, “RUXSAT BERAMAN” kabi 
iboralar ishlatiladi? 
4.
Ma’lumot-axborot hujjatlari haqida ma’lumot bering. Ularni 
boshqa hujjat turlaridan farqi nimada? 
5.
Mazmunan xilma-xil bo‘ladi. Ularda muassasa faoliyatining turli 
masalalari bilan bog‘liq talab, iltimos, taklif, kafolat kabilar aks 
ettiriladi. Bu xususiyatlar qanday hujjatlarga tegishli?