Pedagogika 015, 6-son Muassis: Nizomiy nomidagi Toshkent

PEDAGOGIKA
2015, 6-son
 
 
82 
bilan ampermetr va voltmetrning ko‘rsatishlari bir necha marta yozib olinadi va 
ulardan foydalanib R
0
va R qarshiliklar hisoblanadi. 
3)
o‘zgaruvchan tok manbayining FIKni hisoblash uchun (9) formuladan 
foydalaniladi. 
4)
tajriba 1-mashqning 4 va 7
-
bandlaridagi ko‘rsatmalarga rioya qilingan 
holda bajariladi. 
5)
har ikkala hol uchun FIKning qarshilikka bog‘liqlik grafiglari chiziladi. 
O‘zgaruvchan tok manbayininng FIKni aniqlashga doir o‘tkazilgan 
laboratoriya eksperimentidan olingan natijalarni 1-jadvalda keltiramiz. 
1-jadval 
№ 
R
etal
 
(Ω) 
U 
(V) 
I 
 (A) 
η
(%) 
R
x
(Ω) 
R
(Ω) 
U 
 (V) 
I 
 (A) 
η
(%) 
1.
20 
5 
0,8 
23,8 
15 
8 
14 
0,9 
34,8 
2.
20 
7,5 
0,7 
34,8 
15 
15 
10,8 
0,72 
50,0 
3.
20 
10 
0,56 
47,0 
15 
20 
9 
0,6 
57,0 
4.
20 
12,5 
0,46 
57,8 
15 
25 
7,7 
0,52 
62,5 
5.
20 
13,5 
0,41 
62,0 
15 
32 
6,5 
0,44 
68,0 
Ushbu laboratoriya ishining eksperimental qurilmasi Nizomiy nomidagi 
TDPU “Fizika va uni o‘qitish metodikasi” kafedrasi o‘quv laboratoriyasida 
yig‘ildi va sinovdan o‘tkazildi. Natijalar real haqiqatga yaqin ekanligiga ishonch 
hosil qilindi. Bugungi kunda bu laboratoriya ishini bakalavriat bosqichida ta’lim 
olayotgan talabalar dars jarayonida bajarmoqdalar. Tok manbalarining foydali 
ish koeffitsiyentini aniqlashga doir laboratoriya ishini tavsiya qilishimizning 
yana bir jihati shundaki, bu ishga kerak bo‘ladigan asboblarni topish va tanlash 
juda oson, chunki respublikamizning deyarli barcha akademik litsey va kasb-
hunar kollejlari fizika kabinetlarida bu asboblar (chiqishidagi kuchlanish 42 V 
gacha bo‘lgan o‘zgaruvchan va o‘zgarmas tok manbayi, 2 ta reostat, ampermetr, 
voltmetr, kalit) mavjud.
O‘quvchilarning mazkur laboratoriya ishi mavzusi bo‘yicha o‘zlashtirgan 
nazariy va amaliy bilimlarini tekshirish uchun ularga bir necha savollar bilan 
murojaat qilish ham mumkin. 

---