Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

 
4. Ўкувчиларни касб-ҳунарга йўналтиришда тўгарак раҳбари, мактаб 
психологи ва касб-ҳунарга йўналтирувчи мутахассиснинг ўрни. 
Бу тушунчалар турлича маъноларни англатади. Касбий танлашда кишига 
унинг психофизиологик имкониятларига мос тушадиган касбий фаолиятнинг 
йўналиши таналанади. Бунда биринчи ўринда унинг ҳақиқий (реал) 
имкониятлари туради. Касбий саралашда эса бунинг акси, биринчи ўринда 
касбнинг инсонга нисбатан талаблари туради. Масалан, космонавтлар отрядига 
учувчиларни, телевидениега дикторларни саралаб оладилар ва ҳоказо. Бу 
иккала муолажа катта кўламдаги касблар ва мутахассисликларни тайѐрлашда 
жуда муҳимдир. 

---

97 
 
Касбий танлов
-касб-ҳунарларни эгаллаш учун шахсга кўйиладиган 
малака талаблари, монелик қиладиган касалликлар тўгрисидаги маълумотлар 
асосида бўлажак касбий йўналишни танлаш жараѐнидир. 
Касбий мослашув
-касб-ҳунарни эгаллаш жараѐнида ҳар бир бола, 
ўқувчининг ўзига хос тиббий-биологик ва психофизиологик хусусиятларини 
ҳисобга олган ҳолда у билан олиб бориладиган ишлар мажмуасини ўз ичига 
олади. 
Шахс (ўқувчи)нинг имкониятлари унинг лаѐқати ва соғлиги орқали 
аниқланади. 
Лаѐқат 
- у ѐки бу фалолиятни муваффақият билан бажариш учун уни осон 
ўзлаштириш, зарур бўлган инсоннинг шахсий хусусиятари ва ижодий 
имкониятларини белгилайди. Лаѐқат аниқлаш жараѐнида 
умумий лаѐқат 
ва 
махсус лаѐқатлар 
аниқланади ва уларнинг натижаси улароқ фаолиятда намоѐн 
бўладиган лаѐқатлар аниқланади; 
умумий (ақлий) лаѐқат 
- кенг қамровли билимларни эгаллаш учун зарур 
бўлган чуқур ва кенг қамровли, ҳар тарафлама фикрлаш қобилияти, ўз-ўзини 
бошкара олиш, мақсадга интилиш, иродаси касб ҳислатлар, ўқувчида аксарият 
фанлардан юқори кўрсаткичлар билан ўзлаштириш даражаси кенг 
билимлар 
доирасини эгаллашни режалаштириш бўйича умумий имкониятлари борлигини 
белгилаб беради;