Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

(одам-табиат тизими)- 
табиат тизими билан 
боглиқ бўлган меҳнат фаолияти. Бунга боғбон, асаларичи, тракторчи, пахтакор, 
кичик зоотехник каби касб-ҳунарлар тўғри келади. 
Белгилар билан боғлиқ бўлган - 
(одам-белгилар тизими) 
- белги тизими 
билан боғлиқ бўлган меҳнат фаолияти. Бунга офсет, босма босувчи, 
полиграфияда ҳарф терувчи каби касб-ҳунарлар тўғри келади. 
Бадиий образ билан боғлиқ бўлган - 
(одам-бадиий образ) 
бадиий образ 
билан муносабатда бўлиш талаб этиладиган меҳнат фаолияти. Бунга рассом, 
кулол, каштачи, дизайнер лойиҳаловчи каби касб-ҳунарлар тўғри келади. 
Социологларнинг тадқиқотлари ва биздаги таҳлилий материаллар 
ўқувчилар ва мактаб битирувчиларининг касб-ҳунар танлашларида касб-
ҳунарларнинг ҳамда Таълим муассасаларининг нуфузлилиги омили катта 
аҳамият касб этаѐтганини кўрсатмоқда. Шунингдек, оиланинг таъсири омили - 
оиланинг ижтимоий шароити, ота-оналар ва оиладаги бошқа аъзоларнинг 
маърифий савияси, ота-оналарнинг касбий мавқеи, оиланинг анъаналари ва 
моддий таъминоти ҳам алоҳида ўрин тутмоқда. 
Бироқ ўқувчи нима учун мактабда ѐки мактабдан ташқари ташкил 
этилган тўгаракка катнашдан кўра дарсдан бўш вақтини "Интернет-клуб" да 
ўтказишни ѐки бошқа юмушлар билан шуғулланишни афзал билмоқда? Демак, 
тўгаракларни ўқувчиларнинг реал эҳтиѐжи ва қизиқишларини ҳисобга олиб 
ташкил этиш, бунинг учун албатта ўқувчилар ўртасида "Мактабда фаолият 
олиб бораѐтган тўгаракларни биласизми?", "Қайси тўгараклар фаолияти 
ўқувчилар эҳтиѐжларини қониқтирмаяпти?", "Мактабдан бошқа ташкилотларда 

---

90 
 
фаолият кўрсатаѐтган қандай тўгаракларни биласиз?", "Мактабда қандай 
тўгарак ташкил этилса Сиз унга қатнашар эдингиз?" каби саволларни ўз ичига 
олган саволнома ўтказиш лозимдир.