Gidroekologiya

Daryoning quyi oqimi va deltalar ekosistemasining holati 
Turonning cho’l zonasi markazida, Qizilqum va Qorqumning tutash joylarida barqaror gumid landshaftlar 
boy namlik sever o’simliklar, to’qay o’rmonlari, gumid tipidagi tuproq rivojlanish jarayoni bir necha ming yillar 

---

bo’lgan. Amudaryo deltasi yuqori biologik mahsuldorligi, bioxilma-xilligi bilan xarakterli bo’lib, baliqchilik va 
muynachilikni rivojlanish bazasi hisoblangan. Suv va suvoldi ekosistemasi o’zining muhsulotlari bilan Orol bo’yi 
aholisini bandligi va iqtisodiy rivojlanishini ta’minlagan. 
XX asrning ikkinchi yarimida xo’jalik faoliyati, delta suvining kamayishi, Orol dengizi sathini pasayishi 
natijasi Orol bo’yida ekologik holatni kesinlashishiga olib keldi. To’qay o’rmonlarining maydoni 3 marta qisqardi, 
ilgari mavjud bo’lgan ko’llarni suvi quridi, tuz-changlarni ko’chish jarayoni kuchaydi, hayot sifati yomonlashdi. 
Orol bo’yida suv ta’minotini va iqlim holati o’zgarishining ta’sirini baholash – muhim amaliy masala. Amudaryo 
deltasida ekologik holatni yaxshilash bo’yicha tadbirlar bu yerda yaaydigan 1,5 mln. kishining qiziqishidan kelib 
chiqadi.
Orol dengizi va Amudaryo deltasi O’zbekiston hududining shimoliy-g’arbiy qismida joylashgan, bu 
rayonda ko’proq ahamiyatga ega iqlim o’zgarishi ko’rinadi. Orol dengizi, Amudaryo deltasi va va ularga tutash 
Qizilqum va Ustyurt – bu regionning asosiy landshaft elementidir. Turonning delta tekistliklari orasida Amudaryo 
deltasi floristik xilma-xilligi bo’yicha Volga deltasidan keyin turadi. Suv ekosistemalari biologik mahsuldorligining 
yuqoriligi bilan xarakterlanadi.Orol dengizining qurishi va hududda suv ta’minotining qisqarishi tufayli ekologik 
vaziyatni og’ir keskinlashishiga qaramsdan, bu rayon orqali o’tadigan qushlarning muhim migratsiya yo’li saqlanib 
qolinmoqda. Deltaning tabiiy-resurs potentsiali region bioxilma-xilligini barqaror darajada yana ushlab turish 
holatida, lekin ko’pgina ekosistemalar mayoslikda yoki kritik holatda. Ushbu holatda, kutilayotgan iqlim va suv 
ta’minotining o’zgarishidan ekosistemaning reaktsiyasini aniqlash va bo’lib turgan o’zgarishlarga moslashish 
bo’yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish juda muhim.