‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

17- §. Yig‘ish chizmalarida qirqim bajarish
Yig‘ish chizmalarida yondosh detallar qirqimda bir-biriga qarama- 
qarshi shtrixlanadi. Bunda birinchi yo‘nalishni, masalan, o‘nga qiyalatib 
(45° burchak ostida) shtrixlansa, ikkinchisini esa chapga qiyalatib 
shtrixlanadi. Qirqimga ikkita yoki uchta yondosh detallar to‘g ‘ri kelib 
qolsa, u holda qo‘shni detallar qirqimidagi shtrixlar orasidagi masofa 
o ‘zgartiriladi yoki shtrix chiziqlari bir-biriga nisbatan siljitiladi.
Kattaroq detallarda shtrixlar orasidagi masofa kattaroq olinadi. Bi- 
roq bir detaining barcha ko‘rinishlaridagi qirqim va kesimdagi shtrix 
chiziqlari bir tomonga qiyalatib chiziladi va shtrixlar orasidagi masofalar 
bir xil bo‘lishi ta’minlanadi. Qirqimga tushgan detallaming kesim yuza- 
lari 2 mm va undan kam bo‘lsa, bu ensiz yuzalar qoraga bo‘yab qo‘yiladi 
(11.35- shaklgi 
vaz. 7).
Qirqimlami bajarishda kesuvchi tekislik yaxlit (vallar, o‘qlar, dastalar, 
shponkalar, boltlar, shpilkalar va shunga o ‘xshash) detallaming o ‘qlari 
bo‘yicha o ‘tganda, ya’ni bo‘ylama qirqimda bunday detallar kesilsa 
ham ular qirqilmaganday (shtrixlanmay) ko‘rsatiladi. Agar kesuvchi 
tekislik yaxlit detaining o ‘qiga yoki uzun qovurg‘alarga ko‘ndalang 
yo‘nalgan bo‘lsa, u holda bunday detallar qirqilganday tasvirlanadi va 
umumiy qoidaga asosan shtrixlanadi. Yig‘ish chizmalarida sharchalar, 
mahkamlash gaykalari va ular ostidagi shaybalar qirqilmay ko‘rsatiladi. 
Tish va rezbaning profili ham zarur bo‘lgan hollarda ular ham mahalliy 
qirqimda ko‘rsatiladi.
Yig‘ish chizmalarida suyuqlik, bug1 yoki gazning detallar orasidagi 
tirqishdan sizib chiqishini oldini olish yoki kamaytirish maqsadida turli 
zichlagichlar qo‘llaniladi. Zichlagichlar rezina, texnik karton, asbest, 
rezina-metall moslamalardan iborat b oiib , qo‘zg‘aluvchan kontaktli

---

detallar orasiga salnik, manjetalar, qo‘zg‘almas kontaktli detallar orasiga 
salnik, chilvir, plastinkalar qo‘yiladi va ular chizmalarda katak tarzida 
shtrixlanadi (11.35- shakl).