‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

l-§ . Umumiy tushuncha
Mashina detallarini yasashda shu detallaming ish chizmalaridan foy- 
dalaniladi. Lekin ish chizmasining asosiy kamchiligi shundaki, unda de­
taining ko‘rinishlari alohida-alohida tasvirlanadi. Shuning uchun, amal- 
da, detaining ish chizmasi bilan birga ulaming yaqqol tasviri ham berila­
di. Yaqqol tasviri, ya’ni aksonometrik proyeksiyasi yordamida berilgan 
ish chizmalari tez va osongina o‘qiladi.
Ayniqsa, ixtiro qiliniayotgan mashina konstmksiyasi chizmalarini 
chizishda aksonometriya muhim ahamiyatga ega.
Aksonometrik tasvirlar har xil bo‘ladi. Lekin ular ichida ko‘proq 
qoilaniladigani parallel proyeksiyalar yordami bilan bajariladigan to‘g‘ri 
burchakli aksonometrik proyeksiyalardir, chunki ulami yasashda oddiy 
qonun va qoidalarga amal qilinadi.
Aksonometriya grekcha so‘z bo‘lib, «
akson
» - o ‘q va 
«metreo» -
o‘lchayman degan m a’noni anglatadi.
Aksonometriya nazariyasi chizma geometriya fanida to‘liq ifoda qi­
lingan. Biz bu yerda faqat konkret mashina detallari aksonometrik pro- 
yeksiyalarining yasalishi bilan tanishib chiqamiz. Biroq, mashina detal­
lari sirtlardan, sirtlar esa chiziqlardan, chiziqlar, o ‘z navbatida, nuqtalar- 
dan hosil bo‘lganligi tufayli, bu yerda aksonometrik proyeksiyalar 
yasashni nuqtaning aksonometriyasini qurishdan boshlaymiz. Masalan, 
A
nuqta va uning o‘zaro perpendikular joylashgan 
H, V, W
proyeksiyalar 
tekisliklaridagi ko‘rinishlari 
(A', A", A
'")ni koordinata o‘qlari 
(Ox, Oy,
Oz)
bilan birga 
«s»
yo‘nalishda 
P
tekisligiga proyeksiyalasak, ak­
sonometrik tasvir hosil b o iad i (5.1-shakl).
Bu yerda 
P
tekislik 
aksonometriya tekisligi,
o ‘qlaming