Муаммолари республика илмий-амалий конференцияси материаллари

1-расм. Кальцинациядан (а) олдинги ва (б) кейинги намуна 
LiМn
2
О
4
бошланғич материал сифатида МnО
2
ва Li
2
CО
3
билан қаттиқ фаза 
усули орқали муваффақиятли синтез қилинди. Олинган намуна тоза ва 
кристаллик хусусиятига эга. 
Адабиётлар рўйхати 
1.
S Priyono, N R Ginting, S Humaidi, A Subhan, B Prihandoko. Synthesis of lithium 
mangan dioxide (LiMn2O4) for lithiumion battery cathode from various lithium sources. IOP Conf. 
Series: Journal of Physics: Conf. Series 985
 
(2018) 012054.
 

---

293 
2.
Xiaojing Yang, Hirofumi Kanoh, Weiping Tangb and Kenta Ooi. Synthesis of 
Li1.
33
Mn
1.67
O
4
spinels with different morphologies and their ion adsorptivities after delithiation. 
J. 
Mater. Chem.
, 2000, 10, 1903 - 1909.
 
 
LTA-TIPIDAGI SEOLITLARNING SINTEZI, UNING SORBSION VA 
FIZIK-KIMYOVIY XARAKTERISTIKALARI 
Zufarov A.M., Muxamadiev N.Q. 
Samarqand davlat universiteti, Samarqand, Oʻzbekiston. 
E-mail: [e-mail] 
 
Zamonaviy sanoat va ishlab chiqarish jarayonlarning jadallashuvi qayta 
tiklanmaydigan tabiiy resurslardan rejasiz foydalanishga olib kelmoqda. Natijada 
sanoatlashgan davlatlarda turli zaharli organik birikmalarning atrof-muhitga 
tashlanishi, shuningdek havodagi CO
2
gazini miqdori oshishi ekologik jarayonlarning 
globallashuviga olib kelmoqda. Bu esa oʻz navbatida hozirgi kunda chiqindilar va 
zaharli gazlarni tutib qolish uchun sintetik usullarda yuqori sorbsion xossalarga ega 
boʻlgan adsorbentlar olishni yoki tabiiy holdagi seolitlarni modifikatsiyalash orqali 
ularning selektivligini oshirishni talab qilmoqda. 
Zol-gel texnologiyasi asosida A-tipidagi seolitlarning sintezi kislotali muhitda 
turli haroratlarda ayrim metall oksidlaridan sorbent va katalizator namunalari olindi. 
Olingan sorbentlarda azot gazi adsorbsiyasi orqali solishtirma sirt yuzasi, 
gʻovaklarning hajmi va oʻrtacha diametri hisoblab topildi. Unga koʻra sorbentlarning 
solishtirma sirt yuzasi 550-650 m
2
/g, gʻovaklarning hajmi 0,45-0,55 sm
3
/g atrofida, 
gʻovaklarning oʻrtacha diametri esa 3,2 A ekanligi aniqlandi. Shuningdek, 
sorbentlarning fazaviy tarkibi rentgen difraktometr XRD va IQ spektroskopiya 
usullarida, tekstur xususiyatlari esa skanerlovchi elektron mikroskopiya usullari 
yordamida oʻrganildi [3]. 
Sintetik seolit olishda SiO
2
manbasi sifitida Na
2
SiO
3
tuzining eritmasidan, Al
2
O
3
manbasi sifatida esa NaAlO
2
dan foydalanildi. Sintez jarayonida quruq holdagi 
NaAlO
2
tuzi eritmasiga magnitli aralashtirgich yordamida aralashtirgan holda pH=12 
boʻlguncha NaOH ning 2M eritmasi q’shildi hamda 40°C haroratda, 30 daqiqa 
davomida magnitli aralashtirgich yordamida aralashtirilib, bir jinsli kolloid 
suspenziyasi olindi. Olingan kolloid suspenziyaga Na
2
SiO
3
ning suvli eritmasi hamda 
TEOS qoʻshildi va eritma termostatga joylashtirilib, 12 soat davomida aralashtirildi. 
Hosil qilingan gel distillangan suvda bir necha bor yuvildi hamda quritish shkafida 
100°C haroratda 4 soat davomida quritildi. 
Sorbent namunalarining tekstur xususiyatlari Mak-Ben-Bakraning sezgir kvars 
spiralli qurulmasidan foydalanib, benzol bugʻi adsorbsiyasi orqali oʻrganildi. 
Adsorbat sifatida olingan benzol bugʻi dastlab vakuum sharoitida tozalandi, uning 
bugʻ bosimi toza benzol bugʻi uchun jadvalda keltirilgan bugʻ bosimiga kelguncha 
muzlatildi hamda eritilib qolgan gazlar chiqarib yuborildi., soʻngra adsorbsiya 
izotermalari olindi (1-rasm). 

---

294