Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

22

---

G E N O SIS T E M A T JK А
Genosistem atika keyingi o ‘n yilliklarda biologiyada ommala- 
shib ketdi, u fenotipga emas bevosita genotipga asoslanadi. 
Genosistematikaning 
asosida 
o ‘rganilayotgan 
organizmlarning 
DNK sini qiyoslash turadi. Bunday qiyoslash turli m etodlar bilan 
ularni shartli ravishda ikki guruhga b o ‘lib o ‘rganiladi.
Birinchi guruh m etodlarida restriktaza fermenti bilan DNK ipini 
fragm entlariga 
bo'linadi. 
Turli 
organizmlarning 
fragmentlar 
spektrini qiyoslab irsiy yaqinlik darajasi aniqlanadi.
DNK fragmentlarini qiyoslashning turli metodlari muayyan 
individlam ing aslini aniqlashda muhim manba hisoblanadi. Filoge- 
netikaga 
asoslangan 
m etodning 
ishonchliligi 
- 
organizmlar 
DNKsidagi nukleotidlarning bardavomligi. Bunda hamma DNK ni 
emas, alohida genlarniki muhim. Bundan shu narsa kelib chiqadiki, 
olib berilayotgan ishning m uvaffaqqiyati tahlil uchun olinayotgan 
genlar naborida. Ribosom a DNK genlari hamda oqsil molekulasini 
kodlovchi genlar muhim hisoblanadi.
Genosistem atika m orfologiyaga asoslangan holatni qayta к о ‘rib 
chiqish to ‘g ‘riligini tasdiqladi. Genosistematikaning metodlari 
organizm larning shajara daraxtini tuzishda u yoki bu taksonlar 
yoshini aniqlash imkoniyatini beradi. Masalan 6-rasm da haqiqiy 
zam burug1 lam ing shajara daraxti keltirilgan. Ular eng qadimgi 
guruh b o ‘lib kem briy davrida ajralgan xitridiomitsetlardir. Keyingi 
divergentsiya 100 m ln yillardan keyin ordovikda zigomitsetlar 
paydo boMgan.Xaltachali va bazidiyalilam ing ajralishi keyinroq 
devon davriga to ‘g ‘ri kelgan. M ikologlaming ko ‘pchiligi haqiqiy 
zamburug ‘lar ichida Chytridiomycota, Zygom ycota va Dikaryo- 
mycota (ikkita kenja b o ‘lim-Ascomycotinae va Basidiomyco- 
tinae)larga ajratishni taklif etishadi.
G enosistem atikaning metodlarini ham kamchiliklari y o ‘q emas. 
Filogeniyani bitta genni qiyoslash bilan tuzish ham. Ribosimal 
genlarga asoslangan filogenetik tuzilish boshqa genlarga asoslan- 
ganga (oqsil sintezda ishtirok etadigan genlarga) va fenotipga keyin 
esa turli m etodlar bilan olingan natijalarni qiyoslab amalga oshi- 
riladi.