Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МуғаллиМ ҳәМ үзликсиз билиМлендириў
147
қашанғыдан да қырағы ҳәм абайлы болыўы, дос душпанды ажыратыўы, жаўыз 
күшлер қолында қуўыршақ болмаслығы зәрүр. Себеби, ҳәр бир бузық истиң артында
үлкен мақсетлер, мәпдар кимселер турғанын бир минутта умытыўға ҳаққымыз жоқ.
АҚШта жынаятшылардың ярымынан көби бузылған шаңарақлар перзент-
лери екени мәлим болған. Оларға ата-анасының ажырасқаны себепли жеткизилген 
күшли руўхый зәрбе орта жас, ҳәттеки кекселик шағында да унамсыз тәсир өткизиўи 
анықланған.Дүньяда болып атырған аўыр процесслер жаслар тәрбиясына жәнеде 
үлкен итибар бериўди талап етпекте.
Президентимиз Ислам Каримов «Жоқары мәнәўият-жеңилмес күш» 
шығармасында айтқанындай, «Егер биз бундай қәўетерлерге қарсы өз ўақтында қатаң 
ҳәм изшиллик пенен гүрес алып бармасақ, түрли зәрерли ағымлар бизиң журтымызға 
да тезлик пенен бастырып кириўи, жасларымызды өз топарына тартып кетиўин, 
ақыбетте, олардың ата-ана, ел-журт алдындағы буршы ҳәм жуўапкершиликти 
ойламайтуғын, тек ғана бир күнлик өмир менен жасайтуғын бийзары кимселерге 
айланып қалыўы мүмкинлигин көз алдына келтириў қыйын емес».
Әдеп-икрамлық, ийбелик, уят, ар-намыс ҳәм диянат сыяқлы пәзийлетлер әзелден 
халқымыз руўхый дүньясының ажыралмас бөлегине айланған. Бүгинги глобалласыў 
шараятында «ғалаба мәденият» нықабы астында жасларымызға түрли жат идея-
ларды, руўхый бослықты үгит етиўге урынып атырған жаман нийетлилер, әйне усын-
дай қәдириятларымызға балта урыўға урынып атырғаны сыр емес.
Батыста дин ҳәм әдепке қарама-қарсы болған көз-қараслардың көпшиликке 
сиңдирилиўи ақыбетинде «ғалаба мәденият» түсиниги пайда болды. Ол гейде 
«мәденият» деп аталса-да, ҳақыйқатында, мәнис-мазмунына көре, «аламанша 
мәденият» шынында да руўхыйлықтың қосындысы. Ол ҳәр қыйлы түрде өзин 
көрсетеди. Мәселен, ҳеш нәрсеге турмайтуғын дөретиўшилик қымбатқа ийе 
болмаған зат ҳәм предметлерге жоқары көркем түсин бериў, қыялға берилиўшең 
шоу-бизнес ўәкиллери ҳәм басқаларды тийкарсыз көклерге көтериў, тосаттан 
шөлкемлестирилетуғын «кескин» тамашалар жарқын ғалаба «кеўил ашыў» ларды 
өткизиў ҳәм т.б.
Халқымыз, әсиресе, жаслардың әдеп-икрамлығы ҳәм руўхыйлығына унам-
сыз тәсир көрсетип атырған «аламанша мәденият» тың айырым көринислери 
төмендегилер:
Бириншиси, ҳәзир жәҳән медиа базарының төрттен үш бөлимин батыс 
телевизиялық бағдарлары ийелеген. Олардың тымтарақ музыкалары, мәниссиз ҳәм 
ғайрытәбийи қосықларына пүткил дүнья еликлеп атырғаны ашынарлы, әлбетте. 
Бундай көринислер жасларды өзине аўдырып тартпақта. Ақыбетинде, айырым жас 
өспиримлер үйде, мектепте ҳәм ҳәттеки жолда да әне усындай зәрерли нәрселер 
менен бәнт болып атыр. Тийкарғы ўазыйпа болған оқыў, илим-ағартыўшылық алыў 
ҳәм кәсип-өнер ийелеўге қызығыўшылық пәсейип кетпекте.
Екиншиси, бүгин батыста жаслар руўхыйлығы кризиске ушырап атырғаны анық. 
Соған қарамай, айырым ғалаба хабар қуралларында олардың турмыс тәрзи үгит ети-
лип атырғаны әжепленерли. Бундай ўәзият мәмлекетимизде гүзетилмесе де, арқайын 
болыўға қәжет жоқ. Жаслар қәлбинде бундай унамсыз жағдайларға ўақтында нәпрет 
туйғысын оятыў лазым.
Үшиншиси, шет елде ислеп шығарылып атырған қолайсыз кийимлер ҳәм оларда 
сәўлелендирилген мәниссиз сөзлер я болмаса жаўызлыққа шарлаўшы сүўретлер 
жаслар санасы ҳәм пейлине билмеген ҳалда унамсыз тәсир өткизеди. Мәселен, шет 
елде таярланган кийимлердеги «killer» (қатыл), «danger»(даҳшат) сыяқлы сөзлер ҳәм 

---