2 authors, including: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

 
Pulga bog‘liq bo‘lgan ba’zi bir munosabatlar 
Barcha davrlarda va barcha xalqlarda bu masalalarda aniqlik, halollik, 
andishalikka hurmat bilan qaralgan. Agar biror kishi oldida pullik majburiyatingiz 
bo‘lsa, uni o‘z vaqtida bajarish lozim. Mabodo, o‘ta uzrli sabablardagina bu ishni 
bajara olmasangiz, kerakli bo‘lgan odamga, albatta, buni ma’lum qilgan ma’qul. 
Va undan muddatni uzaytirish imkoniyatlarining borligi yoki yo‘qligini uning 
ruxsati bilan aniqlashtirib olish yanada maqsadga muvofiq bo‘lar edi.
 
Qarz 
Boshqa narsalar kabi qarz berish ham – alohida xususiyat kasb etuvchi 
xizmatdir. Qarz berib, biz tavakkal qilamiz, bermasak – obro‘yimiz tushishi 
mumkin. Qarz berayotib darhol qaytarish muddati haqida gaplashib olishning hech 
yomon tomoni yo‘q. Albatta, qarz oluvchining o‘zi uni qaytarish muddati haqida 
gapirgani yaxshi. Agar qarzdor tanishingiz uni qaytarishda shoshmayotgan bo‘lsa, 
bu haqda eslatish lozim. Qarzni eslatar ekansiz, pulga muhtojligingiz haqida 
aytsangiz yaxshi bo‘lar edi. Bunda qarzdor uzr so‘rab, yangi muddatni aytgani 
ma’qul (ayni paytda unda shuncha pul bo‘lmasa). Bunday vaziyat ushbu narsalar 
haqida eslatuvchiga ham, uni eshituvchiga ham noqulaylik tug‘diradi. Yaxshisi, 
bunga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Agar muddatida pulni qaytarishingizga imkon 
bo‘lmasa, qarz bergan kishiga buni bildirib, kutib tura olishini so‘rash mumkin. 
Agar kuta olmasa – boshqadan yana qarz olib qarzni uzgan ma’qul. Agar qarzning 
muddati kelishilmagan bo‘lsa, unda muddat bir oyligini nazarda tutish joiz. Qarz 
berayotganning bergan pul miqdorini qarzdor oldida yozib olishi va qaytarilganda 
uni o‘chirib olishidan ko‘ra alamliroq narsa yo‘q. Qarz berayotganda yirik 
qiymatda berib, konvertda qaytarmasa ham bo‘ladi. Kattami, kichikmi pullarni 
uchinchi shaxsning oldida qarz berish qarz oluvchini noqulay vaziyatga solib 
qo‘yadi. Bunga doir masalalarni guvohlarsiz amalga oshirgan yaxshi. Katta 
1
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Мамлакатимизни 2016 йилда ижтимoий-
иқтисoдий ривожлантиришнинг асосий якунлари ва 2017 йилга мўлжaлланган иқтисoдий дастурнинг энг 
муҳим устyвор йўналишлари” га бағишланган Вазирлар Мaҳкaмaсининг кeнгайтирилган мaжлисидаги 
мaърузaси. www.gov.uz 

---

93 
miqdordagi qarzni yaxshisi qonuniy yo‘l bilan bergan ma’qul (notarial idoralar 
guvohligida). Qancha va kimga qarz berilgani haqida gapirish madaniyatsizlik 
belgisi hisoblanadi. 
Kerak bo‘lgan narsani tanishingizdan qarzga olib turar ekansiz, uning 
vaqtida va qanday holatda olingan bo‘lsa, shunday topshirish muhimdir. Hech 
qachon uy egasining ruxsatisiz narsa olinmaydi va narsani buzib berib, uni sifatsiz 
ekanligi bilan o‘zini oqlab bo‘lmaydi. Yaqin do‘stona munosabatlardagina buzib 
qo‘yilgan narsa o’rniga yangisini olib berish shart emas, uning ta’mirlashga 
berilishining o‘zi yetarli. Albatta, imkon qadar birovning narsasini buzmaslik 
lozim hamda umuman, bunday iltimoslar bilan kamroq murojaat qilgan yaxshi. 
Kiyimlarni kiyib turishga so‘rash o‘ta odobsizlikdir. Ba’zida bunga faqat oila 
a’zolari o‘rtasidagina yo‘l qo‘yish mumkin. Ammo boshqa sharoitda yo‘l 
qo‘ymaslik zarur. 
Shunday narsalar borki, ularni so‘rab turish “qat’ian” man qilinadi. Ohorlik 
ish ko‘ylagi, u doimo egasiga kerak bo‘ladi. Ba’zida qandaydir biz uchun unchalik 
qiymat kasb etmaydigan narsalar uning egasi uchun juda qadrli bo‘lishi mumkin. 
Mashina, magnitofon, fotoapparat, televizor, nodir tasmalarni olish uchun so‘rash 
to‘g‘ri kelmaydi. Olingan mayda

chuyda narsalar va pullarni egasini yo‘lda 
uchratganda ham bersa bo‘ladi, ammo katta narsalar va pullarni uyga olib borib 
bergan ma’qul.