Ўсимликлар морфологияси ва

д еф и н и ти в
(лот. д е ф и н и т и в у с — 
охирги, сўнгги, ҳақиқий) барглар чиқаргунча бир қатор 
ўзгаришларни — барг қаторларини ҳосил қилади.
Куртакнинг ўсиш нуқгасида янги барг бўртмаларининг 
ҳосил бўлиши узоқ вақт давом этади; олди н роқ ҳосил 
бўлганлари эса ёзилади, уларнинг ўртасидаги поя қисми 
эса чўзилиб, бўғим оралиғини ҳосил қилади.
Муртак илдизча, ўсимтанинг асосий илдизига айлана­
ди; ўсиш даврида у шохлайди; ён илдизлар асосий илдиз­
лар билан биргаликда бирламчи асосий илдиз системаси­
ни ҳосил қилади. Илдиз бўйинчаси атрофида, гипокотил- 
да қўш им ча и л д и зл ар ҳосил бўлиш и м ум ки н . Б аъзи
ўсимликларда асосий илдиз системаси яхши ривож лан- 
май, қўш имча илдизлар кучли тараққий этиб кетади (баъ­
зи ғалладошларда муртакдаёқ қўшимча илдизлар ш аклла­
нади). Шу тариқа кўпгина бирпаллалиларга хос бўлган 
п о -
пук и л д и з 
системаси ҳосил бўлади.
Ў сим ликлар умумий кў ри н и ш и н и н г хилм а-хиллиги 
наф ақат ер остки қисм ининг тузилиши билан балки, ер 
устки қисм ининг тузилиш и билан ҳам ф ар қ қилади. М а­
салан, агар барча бўғинлар оралиғидаги поялар яхш и ўсса, 
унда узайган (чўзилган) поя ҳосил бўлади. А йрим ҳоллар- 
да эса, асосий поя бўғим оралиқлари ўсмай қолади ва улар 
қ и сқ ар ган п о я
деб аталади. Ўсимликларда ри вож ланиш и­
нинг дастлабки давридаёқ ҳамма асосий ўсув органлари 
ҳосил бўлади. Илдиз ва новда системалари кейинчалик 
учки (апекал) меристемалар ва шохланиш ҳисобига ри ­
вож ланиб боради.

---

ЮКСАК У С И М Л И К Л А РН И Н Г ВЕГЕТАТИВ (УСУВ) 
ОРГА НЛАРИ
Ў симликларнинг ўсув органлари икки асосий қисм — 
новда ва илдиз системасидан иборат. Н овда тузилиши 
жиҳатидан асосий новда қисмлари: поя, барг ва куртак- 
лардан иборатдир. Илдиз системаси эса, асосий ўқ ва ён 
илдизлардан ташкил топган (52-расмга қаранг).
Е