Ўсимликлар морфологияси ва

-раем.
И лдизпоя хиллари: / — ўрмалаб ўсувчи буғдойиқ (Agropyrum 
repens); 
2 —
узунбаргли вероника (Veronica longifolia); J — май 
ландиш и (Convallaria majalis); 
4 —
қарғакўзи (Paris quadrifolia) 5 — 
ранг (Carex pilosa).

---

97
-раем.
Ранг (Carex pachystilis).
да янги новдалар ҳосил бўлади, улар ер ости бўйлаб гори­
зонтал ўсади. Ана шу новдалар 
столонлар 
дейилади. Оқ 
рангдаги ингичка, ҳамда мўрт поячалар бўлиб, рангсиз тан- 
гачасимон майда-майда баргчаларга эга. Ёз охирида сто- 
лоннинг учи тепага қайирилади ва ўша ерда кичкинагина 
тугунакча ҳосил бўлади, остки томонида қўшимча илдиз­
лар тутами шаклланади. Қишлаб бўлгандан кейин тугу­
накча куртакларидан янги ер устки новдалар ўсиб чиқади. 
Столонлар эса ўлади ва емирилиб кетади. Бу ҳодисани

---

98
-раем.
Тугунакли поялар: 
1
— кольрабининг ер устки тугунаги; 
2 —
эпиф ит арахиснинг ер усти тугунаги; 
3
— картош канинг ер ости
тугунаги.
седмичник (Trientalis europaea, 98-расм, 1) ўсимлигида ку­
затиш мумкин. Демак, столонларда запас модца йиғили- 
ши содир бўлмайди. Бу функцияни тугунаклар бажаради. 
Тугунакларнинг илдизпоялардан фарқи асосан уларнинг 
шаклидадир (овалсимон, шарсимон). Тугунак ўқи кучли 
йўғонлашган, барглар жуда ҳам редукцияланган бўлиб ва 
умуман қўшимча илдизлар ҳосил қилмайди (масалан кар- 
тошкада 98-расм, 3). Тугунакдаги куртакларни “кўзчалар” 
деб юритилади. Агар картошка тугунаги ер юзига чиқиб 
қолса, улар яшил рангга киради, бу белги ҳам унинг по- 
ядан келиб чиққанлигини исбот қилади. Баъзи ўсимлик- 
лар (цикламен)да тугунак столонда эмас, балки поянинг асоси 
йўғонлашишидан ҳам шаклланиши мумкин (99-расм, 5).
Ер устки столонлар ва бачкилар. 
Баъзи ўсимликларда 
уларнинг ҳар бир янги новдаси баҳорда бачкилар кўрини- 
шида ҳосил бўлади. Улар ер усти бўйлаб ўсиб бораверади 
ва илдиз отади. Илдиз отган жойдан янги ўсимликлар ҳосил 
бўлади. Бачкиларнинг вазифаси кўпроқ майдонни эгал­
лаш ва вегетатив кўпайишдир. Ш унинг учун ҳам бачки- 
ларни ер устки столонлар дейишимиз мумкин. Ер устки

---

99
-раем.
Ер ости сто л о н л ар ва новдадан 
р и в о ж л а н га н ту гу н ак л ар : / — с е д м и ч н и к
(Trientalis europaea); 2 — картош ка (Solanum 
tuberosum ); ўсим ликнинг ер остки қисми;