Ichki kasallikiar

9 -ra sm .
N a f a s o lis h a ’z o la ri 
( h i q il d o q , tr a x e y a , b r o n x ­
la r) n in g s x e m a tik ta s v iri:
/ —
3
— b r o n x l a r ( / — b o s h ;
2 — b o M ak d ag i; J — s e g m e n t a r va 
a n c h a m a y d a s h o x c h a la r);
4— o 'p k a ; 5 —tra x e y a .
99

---

b r o n x la r g a b o i i n a d i .
B r o n x la r
diam etri asta- sekin torayib b o rar 
e k a n , b ro n x d e v o rid a joylashgan 
tog‘ay halqalari ham ingichkalashib 
boradi, nihoyat, diam etri 1 m m .g a
teng b o i g a n bro n x ch a lard a to g ‘ay 
halqasi b u tu n la y yo ‘qoladi. T o g ‘ay 
h a lq a l a r i y o ‘q o l g a n b r o n x l a r d a
shilliq b ezlar h a m b o i m a y d i.
Eng m ayda, oxirgi bronxiolalar 
d e b a taluvchi b ro n x io la la r o ‘pka 
parenxim asining birlamchi yachey- 
kalari b o i g a n o ‘pka pufaklari yoki 
alveolalarga ochiluvchi nafas y o i -
lariga b o i i n a d i . Alveolalar devori 
elastik tolalar va bir qavat o ‘ziga xos 
e p i t e l i a l h u j a y r a l a r i d a n i b o r a t . 
Alveolalar kapillar tu r bilan o ‘ral- 
gan. Shu yerda nafas olish vaqtida 
alveolalarga kirgan havo bilan alveolalarni o ‘ragan kapillarlarga 
kelgan q o n o ‘rtasida havo alm ashinadi. H a r bir bronxiolaga nafas 
y o i i orqali bir e m as, b ir n e c h a u z u m boshini eslatuvchi alveola 
ochiladi.
N afas y o i la r i orqali alveolalari guruhi bilan tuta shga n oxirgi 
bronxiola asinus deb ataladi. 12— 18 asinuslar o ‘pka b o i a k c h a s in i
hosil qiladi. Bo‘lakchalar boMaklarga birikadi va ular h a r bir o ‘pkani 
hosil qiladi.
Plevra va plevra b o ‘shlig‘i — k o ‘krak qafasida uch mustaqil seroz 
b o ‘shliq, c h u n o n c h i, ikki yon t o m o n d a o ‘pka xaltalari va o ‘rtada 
yurakni o ‘rab turuvchi seroz xalta bor. CPpkani qoplagan seroz 
p ardaga plevra, yurakni o ‘ragan seroz pardaga perikard deyiladi. 
Plevra ikki varaqli, ichki varaq — visseral varaq, tashqi varaq 
pariyetal varaqqa b o lin a d i. Visseral plevra o ‘pkani b o lak la rg a ajratib 
yoriq ariqlar ichiga kirib turadi. 0 ‘pkaning ustidan h a r taraflam a 
o ‘rab olgan visseral plevra o ‘pka darvozalariga kelganda bevosita 
p ariyetal plevraga o ‘tib ketadi. Pariyetal va visseral plevralar o r a ­
sida plevral b o ‘shliq bor. Plevra b o ‘s h lig ‘ida m a ’lu m m iq d o r d a
s u yuqlik b o ‘ladi. Bu suyuqlik p le v ra la rn in g b ir-b irig a q a ra g a n
yuzalarini h o ‘llab, nafas olish va chiqarishda ishqalanishni k a m a y - 
tirib tu ra d i.