|
94 •
1 APRIL 2022
•
ВОСПИТАНИЕ НОВОГО ПОКОЛЕНИЯ В ЭПОХУ ГЛОБАЛЬНОГО ПРЕОБРАЗОВАНИЯ
RAISING A NEW GENERATION IN ERA OF GLOBAL TRANSFORMATION •
1 APRIL 2022
•
95
agar bola bolaligidan kompyuter va Internetdan foydalana boshlasa, u ma
ʻ
lumotsiz ham, obro
ʻ
li ishga ega
bo
ʻ
lish imkoniyatiga ega bo
ʻ
ladi. Virtual dunyo asta-sekin barcha mamlakatlarni va barcha oilalarni qamrab
oladi. Shu sababli, bolalarga Internetdan foydalanishni va o
ʻ
qishni taqiqlashning ma
ʻ
nosi yo
ʻ
q.
Shuningdek, Internet
bolaning rivojlanishiga yomon tomondan zarar yetkazishi mumkin. Axir, bugungi
kunda har kuni barcha yangi kompyuter o
ʻ
yinlari yaratilmoqda. Aynan o
ʻ
yinlar bolaga salbiy ta
ʻ
sir ko
ʻ
rsatishi
mumkin. O
ʻ
yinlar bor, ular zararli va foydali. Bugungi kunda bolalar ko
ʻ
pincha zararli bo
ʻ
lgan o
ʻ
yinlarni
o
ʻ
ynashadi. Qimorga qaramlik bolalar va yoshlar orasida juda keng tarqalgan. Bolalar ba
ʻ
zida kun bo
ʻ
yi
kompyuter oldida o
ʻ
tirib, bu o
ʻ
yinlarni o
ʻ
ynaydilar. Kichik bolalar ekranda ko
ʻ
rgan hamma narsani o
ʻ
zlashtira
oladilar, shu orqali dunyoni o
ʻ
rganadilar. Kompyuter o
ʻ
yinlari kichkina qiz va o
ʻ
g
ʻ
il bolalarni o
ʻ
ziga jalb qiladi
va tom ma’noda og
ʻ
riqli qaramlikka olib kelishi mumkin. Kompyuter o
ʻ
yinlarida bolalar uchun qiziqarli
syujet, ajoyib grafikalar bor, ular rang-barang va yorqin. Monitor oldida o
ʻ
tirib, yutish yoki yutqazish mumkin.
Raqibni zararsizlantirish, g
ʻ
oliblikga ega bo
ʻ
lish uchun uni o
ʻ
ldirish kerak. O
ʻ
yinlarda kimnidir o
ʻ
ldirish
mumkin bo
ʻ
lgani uchun, bolalar buni haqiqiy dunyoda mumkin deb o
ʻ
ylay boshlaydilar. Ular kompyuter
o
ʻ
yinlariga haddan tashqari ishtiyoq tufayli shunday xulosaga kelishlari mumkin. Shu sababli, ota-onalar
maktabgacha yoshdagi bolalari qaysi saytlarga kirishini, qanday o
ʻ
yinlar o
ʻ
ynashini diqqat bilan kuzatib
borishlari kerak.
Internet maktabgacha yoshdagi bolaga faqat foyda keltirishi va zarar miqdori minimal bo
ʻ
lishi uchun
ota-onalar bolaning keng tarmoqda nimani qidirayotganini qat’iy nazorat qilishlari kerak. Bola xonasiga
kompyuterni o
ʻ
rnatishga hojat yo
ʻ
q, bunda u doimo qurilmaga nazoratsiz kira oladi. Bola bilan gaplashib,
unga Internetda yomon odamlarni yoki yomon saytlarni uchratishi mumkinligini va bolaning o
ʻ
zi ulardan
saqlanishi zarurligini tushuntirish kerak. Shuningdek, bolaga to‘g‘ri qidirishni o
ʻ
rgatish kerak. Eng foydali
saytlardan foydalanishni o‘rgatish kerak, bola ularga o
ʻ
rganib qoladi va u yerga doimiy ravishda qarash qiziq
bo
ʻ
ladi.
O
ʻ
zbek oilasining kundalik hayotiga zamonaviy axborot texnologiyalarining kiritilishi yangi muammolarni
keltirib chiqaradi: ularning to
ʻ
g
ʻ
ridan-to
ʻ
g
ʻ
ri vazifalaridan tashqari, kompyuter o
ʻ
yinlari, axborot tarmoqlari,
multimediya vositalari bolaning tajovuzkor xatti-harakatlarining o
ʻ
sishiga bevosita yoki bilvosita ta
ʻ
sir
qilishi mumkin.
O
ʻ
yinlarning
foydali va zararli jihatlari bor, do
ʻ
stlar bilan muloqot foydali va zararli bo
ʻ
lishi mumkin,
video kayfiyatni ko
ʻ
taradi, lekin u ham zararli bo
ʻ
lishi mumkin. Internetning xavfi va foydasi haqida quyida
batafsilroq ma
ʻ
lumot beriladi.
Asosan, Internetning bolaning rivojlanishiga olib keladigan asosiy zarari – ko
ʻ
rishning buzilishidir.
Tibbiyotda har yili ko
ʻ
rish qobiliyati past odamlar soni asta-sekin o
ʻ
sib bormoqda. Shuning uchun bu
muammoni ota-onalar hal qilishlari kerak. Bolaning Internetda bemalol ishlashiga chek qo
ʻ
yish lozim.
Ko
ʻ
rish uchun eng yaxshi va eng foydali variant 2–3 soatdan oshmaydi. Har 1 soatda 15–20 daqiqada
tanaffus beriladi. Shunday qilib, bolaning ko
ʻ
ziga zarar yetkazilmaydi.
Internet bolalarda komplekslarni rivojlantiradi. Asosan, Internet bolaning rivojlanishiga psixologik
tomondan salbiy ta
ʻ
sir qiladi. Bolalar va o
ʻ
smirlar orasida o
ʻ
yinlar va Internetga qaramlik kuchayib bormoqda
va asosan ularda har xil turdagi komplekslar rivojlanmoqda.
Shunday qilib, kompyuter bolaga qanday ta
ʻ
sir qiladi
degan fikr ancha salbiy. Ko
ʻ
pgina hollarda, Internet
tarmog
ʻ
i chaqaloq va o
ʻ
smirlar hayotining barcha sohalariga salbiy ta
ʻ
sir ko
ʻ
rsatadi. Shuning uchun ota-
onalar ijtimoiy tarmoqlar va kompyuter o
ʻ
yinlari haqidagi fikrlarini qayta ko
ʻ
rib chiqishlari va farzandlariga
ko
ʻ
proq vaqt ajratishlari kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
