F6f2ddd8-1927-4882-9314-81724e4b0411/575aada8-9c1c-44d3-a5d9-66614f243a42

---

Mahsuldor qatlamni ikkilamchi ochishva uning samadorligini oshirish/ 
Reja 
1.
Quduqda quvurlarni teshish 
2. 
Quduqni o’zlashtirish va suyuqlik oqimini hosil qilish usullari
Quduqda ishlatish quvurlar tizmasini maxsuldor qatlamning kerakli 
chuqurlikkacha 
tushirilib sementlangan quduq tuzilishi kam xarajatliligi uchun ko’p 
qo’llaniladi.
Maxsuldor qatlam otish natijasida teshik hosil qilish jarayoni teshish 
(perforasiya) jarayoni deb atalsa, teshishda qo’llaniladigan apprat perforotor deb 
ataladi. 
Mustahkamlovchi quvurlar tizmasi va sement xalqasida teshik hosil kilish 
uchun to’rtta usuldan foydalaniladi:
O’qli, o’qsiz, torpedalash va suv qum aralashmasi bilan teshish.
O’qli perfaratorlarning quyidagi turlari mavjud:
1)Bir vaqtda otiladigan teshgichlar, bunda maxsuldor qatlamni teshish barcha 
o’qlar bir vaqtda otilib, maxsuldor qatlam teshiladi. Bu usul mustaxkam qalin 
qatlamli quduqlarda qo’llaniladi.
2)O’klari ketma
-
ket otiladigan perfaratorlar, bunda birinchi o’q otilgandan 
keyin ikkinchi o’q otiladi. Bu us
ul mustahkamlovchi quvurlarni zararlanishi (yoriq 
hosil bo’lishi)ni oldini olish uchun qo’llaniladi.
3)Terib otuvchi perfaratorlar bunda kerakli oraliklarni navbatma-navbat otish 
uchun qo’llaniladi. Bu usul kalin bo’lmagan qatlamlarni ochish uchun ishlatil
adi. 
O’kli perfaratorlar 65,80 va 98 mm diametrda ishlab chiqariladi.Tizmani 
teshishda 11-
12,7 mm li o’klardan foydalaniladi. O’kli teshgichning kamchilik 
tomoni barcha otishlar xar doim ham tizmni tesha olmaydi. Ayrim otishlarda 
energiyaning tezda yo’qatishi natijasida tizmani teshib o’tmaydi.O’kli 
perfaratorlarning markasi APX-84 va APX-98, PP3. 
Maxsuldor qatlamni ochishda torpedali teshish usuli yaxshi samara beradi. 
Unda snaryad yordamida teshiladi, snaryad maxsuldor qatlamni yorib kiradi va 

---

portlayd
i g’ovak va yoriqlar hosil qiladi. TPK
-22 va TPK-32 «torpedn
ы
y perfarotor 
Kolodyajnogo» markali perfaratorlar ishlatiladi.Perfaratorning tashqi diametri 100 
mm bo’lib diametri 127 mm li quduqlarda qo’llaniladi.
O’ksiz teshish usulida maxsuldor qatlam qumly
ativ zaryad yordamida 
teshiladi. Portlashi natijasida hosil bo’lgan portlovchi modda tezligi 8000 m/s gacha 
bo’lib.
O’ksiz perfaratorlar korpusli va korpussiz perfaratorlarga bo’linadi. Korpusli 
perfarator bir qancha zaryadlar joylashtirilgan germetik yopik korpusdan tashqil 
topgan bo’lib uni ko’p marta ishlatish mumkin. Korpusda qumlyativ zaryad, 
detanasiya hosil kiluvchi shnur va portlovchi patron joylashgan bo’ladi. Bunday 
perfaratorlar 10 va 20 zaryadli bo’lib markasi PK
-103.
Korpussiz teshgichda xar- bir zaryad aloxida germetik kobik bilan 
mustaxkamlangan bo’lib, bu portlash vaktida yoriladi. Korpussiz perfaratorlar KPR
-
50, KPR-65, KPR-8 va KPR-100 markali turlari mavjud. 
Teshish usullarini tanlashda perfaratorlarni xususiyatlarini bilishimiz shart. 
O
’ksiz perfaratorlarni qattiq tog’ jinslaridan tuzilgan quduqlarda ishlatish yaxshi 
natija beradi; o’kli perfarator
- 
uncha qattiq bo’lmagan tog’ jinslaridan tuzilgan
qatlamni teshishda qo’llaniladi.Snaryadli teshish usuli qattiq va kam o’tkazuvchan 
tog’ jinslarida qo’llash yaxshi natija beradi. Otilgan o’k va snaryadlar tizmani 
deformasiyalaydi va sement xalqa va qatlamlarda yoriq hosil qiladi.
2.