Soibjon begmatov bastakorlar

2.1. BUXORO-SAMARQAND BASTAKORLIK  
MAKTABI 
Buxoro-Samarqand  bastakorlik  maktabi  o‘zbek  xalqining 
mumtoz musiqa merosining eng mukammal janri bo‘lgan maqomlar 
yaratilishida  asosiy  zamin  bo‘lgan.  Buxoro  maqomlari  ta’sirida 
o‘zbek mumtoz musiqa ijodiyotining boshqa vohalarda shakllanishi 
va  rivojlanishi,  turli  janrlarga  ta’siri  va  mumtozlik  kasb  etishini 
alohida qayd etish lozimdir. 
XIX  asrning  ikkinchi  yarmida  Buxoroning  musiqa  ijodiyoti  va 
ijrochiligi  amaliyotida  Mirzo  Hidoyat,  Mullaboy, Abdurahmonbek, 
Abdulxayr  Mahmud,  Mirbobo,  Mirvose’  kabi  musiqa  bilimdonlari 
faoliyat  olib  borganlari  xususida  manbalarda  ma’lumotlar  zikr 
etilgan. 
Qayd  etish  joizki,  maqom  san’ati  Markaziy  Osiyo  miqyosida 
aynan  Buxoroda  shakllangan.  Uning  shakllanish  jarayoni  bir 
qator  o‘ziga  xos  xususiyatlar  doirasida  qaror  topgan.  Mukammal 
asarlar  turkumi  yetuklik  va  mohirlik  bilan  ijro  etilgan  ijrolar 
bir  qator  chig‘iriqlardan  o‘tgandan  so‘ng  meros  shaklida  tarkib 
topadi.  Asarlarning  tarkib  topishida  ijrochilik  an’analarining 
ta’siri  beqiyosdir.  Ijrochilik  musiqiy  merosning  shakllanishida 
bitmas-tuganmas  ilhom  manbayi  sifatida  muhim  ahamiyat  va 
katta manba bo‘lib kelgan. Chunki bir-biridan o‘rnak, rang olib va 
boshqa  xususiyat  va  sifatlaridan  bahramand  bo‘lib,  «O‘xshatish», 
«Savt»,  «Nazira»,  ilhomlanish,  qayta  ishlash,  moslashtirish  kabi 
ijod uslublari orqali maqomlar va mumtoz musiqa namunalarining 
shakllanishida alohida o‘rin kasb etib kelgan.
XIX  asr  ikkinchi  yarmi  –  XX  asrning  boshlarida  yashab  ijod 
etgan  va  ustozona  musiqasining  bilimdoni  sifatida  tarixga  nomi 
bitilgan  san’atkor,  maqomdon  hofiz  Ota  Jalol  Nosirov  Buxoro 
bastakorlik maktabining yorqin namoyandalaridan biridir. 

---

35