O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

A steniya
shundan iboratki, m oddalar alm ashinuvi kuchayganligidan 
organizm saiga charchaydi. H arakatlar tejam siz b ajarilganligi, ularda bir 
talay m uskullar ishtirok qilganligi tufayli m oddalar alm ashinuvi kuchaysa 
kerak.
A taksiya h arakatlam ing chala u y g ’u n lashtirilishidan va harakatlar 
kuchi, kattaligi, tezligi va y o ’nalishining buzilishi (dism etriya) dan iborat. 
A taksiya harakatlam ing chala u y g ’unlashtirilishidan va harakatlar kuchi, 
k attalig i, tezligi va y o ’n alish in in g buzilishi (
d ism e triy a
) dan iborat. 
A taksiya m ast kishiga o ’xshab gandiraklab yurishda o ’z ifodasini topadi. 
Oyoq va q o ’l harakatlari yurish vaqtida om onat, haddan tashqari kuchli
130

---

k e n g a m p litu d a li b o 'la d i . O d a m n in g m iy a c h a s i b ir to m o n la m a
z a r a r la n g a n d a h a r a k a t b e rilg a n y o 'n a li s h d a n o g 'a d i . M iy a c h a s i 
zararlangan bem orlarda q o 'l harakatlarining buzilishi yaqqolroq ko'rinadi. 
M asalan,, b em o r q o 'li bilan aniq harakat qila olm aydi. M asalan,, u 
k o'rsatkich barm og'ini b iro rn a rsag a y o k i o 'z b u m ig a te k iz m o q c h i b o'lsa, 
barm oq harakati m urakkab teriaktoriya b o 'y la b bajariladi va barm oq 
m o 'lja lla n g a n jo y g a to 'g 'ri kelm aydi.
H arakatlar buzilishi m iyacha olib tashlangach uzoq vaqtdan keyin 
bir m uncha kam ayadi, am m o bir necha yil o 'tg a n d a n keyin ham to 'la
barham topm aydi. E .A .A sratyan k o 'rsa tib b erganidek, m iyacha olib 
tashlangach buzilgan funksiyalar m iya katta yarim sharlari p o 's tlo g 'id a
y a n g i 
s h a r tl i 
r e f l e k t o r a l o q a l a r v u ju d g a k e l is h i 
tu f a y l i 
k o m p e n s a t s iy a l a n a d i. M iy a c h a s i o lib ta s h la n g a n itd a h a r a k a t 
funksiyalarining nisbiy kom pensatsiyalanish davrida m iya yarim sharlar 
p o 's tlo g 'in in g m otor zonasi olib tashlansa, harakat apparati holatining 
b u z i lis h i , m iy a c h a n i o lib ta s h la s h d a n k e y in d a s tla b k i v a q td a
kuzatilganidek ro 'y -ro st k o'rin ad i.