Давлат (қардош тиллар) тили

6. Атроф муҳитдан фойдаланиш
Ўқувҳилар ўзлари яшайдиган муҳит ва бу муҳитда яшайдиган кишилар 
билим олишнинг энг самарали асослари ҳисобланди. Бу ҳолат уйдан 
бошланиб кенгайишда давом этади яъни бола улғайиб бориши билан мактабан 
коллежга, коллеждан университетга ўтиш жараѐни ҳисобланди.
7. Интеграция
Интеграция бу каррикулалараро ўрганиш демакдир. Бунда ҳар хил 
каррикуладаги фанлар бир-бирига мос келмаслиги аҳамияциз. Бундан асосий 
мақсад ўқувчи турли каррикулалардаги фанлар ўртасида боғликликни 
белгилайди. Бу турдаги амалиѐт ўқувчига кенг кўламдаги билимлар олишга ўз 
ҳиссасини қўшади.
8. Дифференциялаш
Бу термин ўқитувчилар томонидан фойдаланиладиган стратегияларни 
изоҳлайди ҳамда ўқитиш мақсадига кўра фарқларини кўрсатиб беради. 
Дифферентиялаш ҳар ҳил қобилиятли гуруҳ ўқувчиларига нисбатан 
қўлланиладиган ўқитиш услубларини мослаштиришга ҳам ҳизмат қилади. 
Ўқитувчилар фойдаланадиган дифференциялаш турлари қуйидагича:
• Ўқитиш суръати бўйича 
• Ўқитиш услублари бўйича
• Кўмаклашиш бўйича: гурухдаги айрим талабалар билан қўшимча 
кўпроқ ишлаш
• Манбалар бўйича
• Топшириқлар бўйича: турли қобилиятли ўқувчиларга турли 
топшириқлар белгилаш 
• Натижалар бўйича: эркин ҳулосага эга бўлиши мумкин топшириқлар 
белгилаш, ўқувчиларга турли даражада муносабат билдиришга имкор бериш
• Гуруҳларга ажратиш бўйича
Самарали дифференциялаш бу ҳар бир ўқувчининг индивидуал 
характерини ҳисобга олган ҳолда амалга ошади ҳамда ўқувчининг ўзига 

---

56 
бўлган ишончини орттириш, уларнинг қилаѐтган ҳаракатларининг ҳам 
маъноси борлигини уларга англатиш ҳам демакдир. 
9―Кадрлар тайѐрлаш миллий дастури‖да ―Ёш авлодни маънавийахлоқий 
тарбиялашда халқнинг бой миллий, маданий-тарихий анъаналарига, урф-
одатлари ҳамда умумбашарий қадриятларга асосланган самарали ташкилий, 
педагогик шакл ва воситалари ишлаб чиқилиб, амалиѐтга жорий этилади. 
Шахсни тарбиялаш ва уни ҳар томонлама камол топтиришнинг устуворлиги 
таъминланади" деб қайд этилган. 
Шу боис, ҳар бир фаннинг ривожи уни ўқитиш, ѐш авлодга 
сингдиришнинг самарали усулвоситаларини ишлаб чиқишга ҳам боғлиқдир. 
Ўқитиш методларининг энг асосийлари қуйидагилар: 
1. Анъанавий методлар. Бу методларга амалий, кўргазмали, ифодали, 
китоб билан ишлаш ва видео методлар киради
2. Мақсадига кўра методлар қуйидаги турларга бўлинади: 
* билимларни эгаллаш; 
* малака ва кўникмаларни шакллантириш; 
* билимларни қўллаш; 
* ижодий фаолият; 
* мустаҳкамлаш методлари; 
* билим, малака ва кўникмаларни текшириш методлари 
киради 
3. Идрок этиш-билиш фаолияти характерига кўра методлар қуйидагича 
тавсифланади: