Ja behbudiy publitsistikasida millat va milliyat masalalarining yoritilishi

---

MAHMUDXO‘JA BEHBUDIY PUBLITSISTIKASIDA 
MILLAT VA MILLIYAT MASALALARINING YORITILISHI 
 
 
 

---

 
 

---

MUNDARIJA 
Kirish 
I bob. Behbudiy publitsistikasida Vatan milliy g‘oya va millat tarixi 
masalalarining yoritilishi 
1.1.
Adibning milliy g‗oyaga doir qarashlari. 
1.2.
Behbudiyning Vatan va millat tarixiga oid fikrlari. 
II bob. Behbudiy ijtimoiy-siyosiy publitsistikasida milliyat masalalari
2.1. Behbudiy milliyat asoslari haqida 
2.2. Adib ijtimoiy-siyosiy maqolalarida millat manfaatlarining ifodalanishi. 
Xulosa. 
Foydalanilgan adabiyotlar. 

---

KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi.
Millat va milliyat masalalari barcha zamonlarda 
ham dolzarb bo‗lib kelgan. Lekin XX asr boshlarida jadidlarimiz bu masalani 
hayot-mamot masalasi sifatida kun tartibiga qo‗ydi. O‗tmishda din birligining 
timsoli hisoblangan ―millat‖ tushunchasini aynan jadidlar til birligiga tayanuvchi 
etnik atama sifatida qo‗lladilar. ―Milliyat‖ – milliylik, millatning o‗zligi, 
qadriyatlari, butun borlig‗i demakdir. Ma'rifatparvar jadidlar o‗zlarining she'riy, 
nasriy va publisistik asarlarida millat va milliyat masalalarini ko‗tarib chiqish 
orqali millatni o‗zligini anglashga, ma'rifatga da'vat etdilar. Bu mavzu, ayniqsa, 
publitsistikada 
keng yoritildi. Mahmudxo‗ja Behbudiy, Munavvarqori 
Abdurashidxonov, Abdulla Avloniy, Abdurauf Fitrat, Tavallo, Hamza, 
Abdulhamid Cho‗lpon singari ma'rifatparvar jadidlar millat tanazzulining 
sabablari, uni jaholatdan qutqarish yo‗llari, taraqqiyotga to‗siq bo‗layotgan omillar 
haqida o‗tkir publisistik maqolalar yozdilar. Jadid publitsistikasi, xususan, 
Mahmudxo‗ja Behbudiyning publisistik maqolalari mutaxassislarimiz tomonidan 
ko‗p o‗rganilgan bo‗lishiga qaramay, bu davrda yaratilgan publisistik asarlarda 
millat va milliyat masalalari qanday yoritilgani, mutafakkir jadid adiblari 
matbuotdagi chiqishlarida milliy o‗zlikni asrash, rivojlangan millatlar darajasiga 
yuksalish muammosiga qanday munosabat bildirgani alohida o‗rganilgan emas.
Mutaxassislar milliy uyg‗onish davri deb ataydigan XIX asr oxiri – XX asr 
boshlaridagi adabiy jarayonni, bu davrda yashab faoliyat ko‗rsatgan, millatni 
yuksak madaniyat va ma'rifatga targ‗ib etgan ma'rifatparvar ijodkorlar, ayniqsa, 
Turkiston jadidchiligining karvonboshisi Mahmudxo‗ja Behbudiy merosini 
o‗rganish bugungi kunda, ayniqsa, alohida ahamiyatga ega. O‗zbekistonning 
Birinchi Prezidenti I.A.Karimov to‗g‗ri ta'kidlaganidek, ―..jamiyat taraqqiyotining 
asosi, uni muqarrar halokatdan qutqarib qoladigan yagona kuch – ma'rifatdir. 
Asrimiz boshida Turkistonda kechgan voqealarni bir eslang. Nega bu o‗lkada o‗sha 
yillari ma'rifatchilik harakati har qachongidan ham kuchayib ketdi? Negaki, chor 

---

Rossiyasi asoratiga tushib qolib, butkul tanazzulga yuz tutgan o‗lkani uyg‗otishga, 
xalqning ko‗zini ochishga faqat ma'rifat orqaligina erishish mumkin edi‖
1
. 
Masalaning ana shu jihatida e'tibor bersak, jadid adabiyotining yetuk 
namoyandasi Mahmudxo‗ja Behbudiy publisistik maqolalarida millat va milliyat 
masalalarining yoritilishi muammosini alohida o‗rganish o‗rganish dolzarb 
ahamiyatga ega ekani ma'lum bo‗ladi.