R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

M a iu m k i, yasam a s o ‘z n in g ayrim lari nutq jarayonida y a sa la d i,
ayrimlari csa bir vaqtlar y a sa lg a n , b u gu n gi kunda ham m am iz u c h u n
tavyor holga kelib, tub le k sem a qatoriga chiqib oigan. Q u y id a g i
u ch ta birlikni qiyoslang:
— 
kitob
— kitobxon
— 
kitobchi
Bu birlikdan ikkitasi 
[kitob]
va 
[kitobxon]
ongim izda ta y y o r.
[Kitobxon]
leksem asi a slid a y a sa m a , a m m o bugungi kunda 
u
on gim izd a 
leksem a 
h o lid a
m avjud. 
A m m o
(
kitobchi
) 
s o ‘ zi
qandaydir g'ayriod d iylik k a ega. C h u n k i u nutqiy yasam a s o ‘z
b o iib , leksem a sirasiga o ‘tm agan. 
(K itobch i)
s o ‘zi ham , 
[ishchi]
(worker, rabochiy) s o ‘zi h a m aslida [ o t + chi = o t anglatm ishi b ila n
sh u g‘ullaiiuvchi sh a x s o t l] qolipi h o sila si. A m m o 
[ishchi]
le k se m a si
bu qolipdan uzoqlashib, u n d agi o ‘zak va q o ‘shim cha qotgan h o lg a
kelgan, ya’ni bu le k se m a h ozir yuz berayotgan nutqiy ja ra y o n d a
yasalm agan. 
(Kitobchi)
s o ‘z i esa m azkur q olip asosidagi, u n d a n
nutq jarayonida hosil b o ‘lgan nutqiy h o sila . D em a k , ayrim y a sa m a
s o ‘z qolipdan chiqib, d a v r o 'tish i b ilan leksem alashib, tayyor h o lg a
kelib qoladi.
Leksem aning o n gd a paradigniatik va sintagm atik m u n o sa b a t
asosid a yashashi. L e k se m a til ja n iiy a ti a ’zolari ongida b o sh q a