Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Qarama-qarshi savdo 
(ingl. reciprocal trade) 
— savdo operatsiyasi 
bo‘lib, uning shartlari sotuvchilarning xaridorlardan tovarlarni yetkazib 
berilayotgan tovarlar qiymatining bir qismi yoki to‘liq miqdorida sotib 
olishdek qarama-qarshi majburiyatlarini nazarda tutadi. 
Qarshi ta’sir qiluvchi marketing 
— irratsional (aql bovar qilmay- 
digan talab: spirtli ichimliklar, tamaki mahsulotlari, dori-darmonlar va shu 
kabilarga) talab vujudga kelganda qo‘llanadigan marketing turi. 
Raqobat muhiti – 
mustaqil sotuvchilar o‘zining tovarini mustaqil 
xaridorlarga sotish uchun 
harakat 
qiladigan 
bozor. 
O‘ziga hos 
xarakteristik xususiyatlari bilan farq qiluvchi yetakchi xarak- teristikani 
yetakchi iste’molchilik darajasiga ega iste’molchilar bozorini qismlarga 
ajratish jarayoni. 
Reklama agenti 
(ingl. publicist) 
— reklama agentligini taqdim etuvchi, 
uning nomidan ishlarni yurituvchi hamda zarur kampaniya va kishilar bilan 
aloqalarni amalga oshiruvchi shaxs. 
12
A. Mamanazarov, M. Mamanazarov Marketing terminlari izohli.-T.: Sharq, 2012-y. 

---

361 
Reklama agentligi 
(ingl. advertising agency) — 
o‘z mijozlari uchun 
reklama kampaniyalari tadqiqoti, rejalashtirish, tayyorlash va reklama 
materiallarini joylashtirish bilan shug‘ullanuvchi ixtisoslashgan tashkilot. 
Reklama tadqiqotlari 
- 
(ingl. advertising research) 
quyidagilardan tarkib 
topgan, jumladan, reklama kampaniyasi o‘tkazishgacha bo‘lgan tadqiqotlar; 
konsepsiya ustida izlanishlar; reklama materialini testlashtirish; OAV 
sohasidagi tadqiqotlar; motivatsiya sohasidagi tad- qiqotlar, motivatsiya 
tahlili; reklama kampaniyasi o‘tkazilgandan keyingi tadqiqotlar; reklama 
kampaniyasi samaralarini o‘rganish. 
Remarketing 
(ingl. remarketing) — 
mahsulot haddan tashqari 
ko‘payishi oqibatida unga bo‘lgan talab pasaygan davrda qo‘llanadigan 
marketing turi. Remarketing faoliyatining asosiy vazifasi — bozorda talabni 
qondirishning yangi imkoniyatlarini izlab topishdan iborat, buning uchun 
tovarga bozor yangiliklarini singdirish, firma faoliyatini yangi bozor 
sharoitiga muvofiq qayta ko‘rib chiqish va hokazolarni amalga oshirish talab 
qilinadi. 
Savdo baryeri 
— mamlakatlar o‘rtasida, odatda, tariflar, kvotalar yoki 
valuta nazorati ko‘rinishida amalga oshiriladigan tovarlar va xizmatlar erkin 
ayirboshlanishini sun’iy ravishda cheklash. 
Savdo belgisi 
— yuridik yoki jismoniy shaxslarning mahsulotlari yoki 
xizmatlarini individuallashtirish (boshqalardan farqlash) uchun xizmat 
qiladigan alohida belgi, so‘z, ism, ibora, tasvir, raqamlar, harflar, tovush yoki 
aralash shaklda bo‘lishi mumkin. Intellektual mulkning bir turi. 
Savdo menejeri 
(ingl. sales manager) 
— mahsulot o‘tkazish va sotish 
bo‘limi va uning alohida tovar yoki guruhi bilan ish ko‘rishi uchun mas’ul 
bo‘lgan rahbar. Kompaniya direktoriga hisobot berish, savdo va marketing 
bo‘yicha direktorga hisobot berish, sotuvchilar to‘g‘risidagi yozma 
hisobotlarni ko‘rib chiqish, shuningdek, ko‘pincha savdo va rahbar 
personalini ishga qabul qilish va ishdan bo‘shatish tijorat direktori 
vakolatlari sirasiga kiradi.