Organik moddalarning ishlatilishi

 
SIKLOALKANLAR 
 
Sikloalkanlardan siklogeksan, metilsiklogeksan va boshqa ba’zi birlari amaliy ahamyatga 
ega. Neftni aromatlash jarayonida bu aromatic birikmalar aromatik uglevododrodlarga ya’ni 
benzol, toluol va boshqa moddalarga aylanadi. Ulardan bo’yoqlar, dorilar va boshqalarni olishda 
foydalaniladi. Siklopropan tibbiyotda narkoz uchun ishlatiladi. 
Siklogeksan
hosilasi siklogeksanol ko’proq erituvchi sifatida ishlatiladi. Siklogeksanolni 
nitrat kislota yordamida oksidlash natijasida olingan adipin kislota poliamid tolalar ya’ni kapron 
va neylon olishda foydalaniladi. Sanoatda adipin kislotani geksametilendiamin bilan 
polimerizatsiyaga uchratib neylon tolasi olinadi. 
Siklogeksanning xlorli birikmasi geksaxlorsiklogeksan – 
C
6
H
6
Cl
6 
 
qishloq xo’jaligida insektitsid 
sifatida ishlatiladi. 
Siklogeksan 
spirtlarning beshta gidroksid gruppa saqlaydigan – 
kversit
, oltita gruppa 
saqlaydigan – 
inozit 
deyiladi. 
Ular o’stiruvchi moddalar sifatida ishlatiladi. 
 
ALKENLAR 
 
Etilen va asetilen zamonaviy organik kimyo texnalogiyasida muhim xomashyo 
hisoblanadi. 
Etilen 
asosan polietilen olishda ishlatiladi. Bundan tashqari 
etilen
yana etanol, 
dixloretan xloretan, etilen oksid, etilen glikol, vinilxlorid, stirol kabi ko’plab organik moddalar 
sintez qilishda ishlatiladi.
Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini chala pishgan xolda uzoq masofalarga tashishda ya’ni ( 
asosan mevalarni ) etilenni yetiltirish xususiyatidan foydalaniladi. U issiqxona havosiga ozroq 
miqdorda qoshilganda mevalarning ( pomidor, sitrus mevalar, dumbil, qovun va uzilgan mevalar 
olma, noklarni ) yetilishini tezlashtiradi. 
Etilendan kuchli zahar