Urganch davlat universiteti c h I z m achilik

I bob. O`QUVCHILARGA CHIZMA CHIZISH USULLARINI
O`RGATISHNING AHAMIYATI . 
 
1.1-§. CHIZMALARNI CHIZISH 
Umuman olganda, kundalik turmushimizda chizmalarni o„qishni 
bilmaydigan shaxs hozirgi zamon texnikaviy texnologiyalarni egallay olmaydi. 
Chizmachilikka oid bilimlarni to„liq egallay olish uchun chizmalarni chizish va 
o„qishni o„rganishning asosi chizmachilikda har bir narsaning shartli ravishda 
soddalashtirib tasvirlashni egallashdan boshlanadi. 
Narsani tekislikdagi shartli soddalashtirib tasvirlashda, masalan,gugurtning 
qutisi bitta ko„rinishda tasvirlansa, uning yaqqol tasviri hisoblanadi. Agar gugurt 
qutisi uchta tekislikda, biri olddan (V yo„nalish), ikkinchisi ustdan (H yo„nalish, 
uchinchisi chapdan (W yo„nalish) yordamida tasvirlansa, soddalashtirib shartli 
tasvirlash deyiladi (1-chizma, 
a
, 
b
). 
1-chizma 
Bu yerda gugurt qutisi geometrik figura deb qaralsa, u paralellepiped deb 
nomlanadi va uning olddan ko„rinishida qalinliksiz tasvirlanadi. Uning qalinligi 
ustidan va chapdan ko„rinishlarida aniqlanadi. Ushbu uchala ko„rinishl bitta 
chizmada tasvirlansa ko„rinishlar deyiladi. Demak, chizmani chizish va uni o„qish 
o„rganish uchun buyumning alohida uchta ko„rinishini jamlab, bitta yaqqol tasvir 
ko„rinishiga keltirib idrok qilish lozim bo„ladi. 
Ko„rinishlarni o„rganish uchun narsani tekislikka proyeksiyalash usullari 
bilan tanishib chiqish joiz bo„ladi. Ko„rinishni proyeksiya atamasi bilan 
almashtiradi. 
Proyeksiyalash usullari.
Bu usullarni yaxshi o„rganish uchun to„g„ri chiziq 
kesmasi 
AB
dan foydalaniladi. 

---

20 
Proyeksiyalash, asosan, ikki xil bo„ladi. 
1.Markaziy proyeksiyalash.
Bu usulda 
AB
kesmani 
H
tekislikka 
proyeksiyalash uchun proyeksiyalar markazi 
S
nuqta belgilab olinadi. 
S
nuqta
A
va 
B
nuqtalar bilan tutashtiriladi hamda bu nur 
H
bilan kesishguncha davom 
ettiriladi. Shunda 
H
da 
A
′ va 
B
′ hosil bo„ladi. 
A
′va 
B
′ o„zaro tutashtirilsa, 
AB
ning 
H
dagi proyeksiyasi (ko„rinishi) hosil bo„ladi (2-chizma).