274
Vazirlar Mahkamasining, sud hokimiyati idoralari bo’lmish - Konstitutsiyaviy sud, Oliy sud
va Oliy xo’jalik sudining vakolatlari aniq-ravshan belgilab qo’yilgan.
Qonun chiqaruvchi hokimiyat
Oliy Majlis tomonidan, ijroiya hokimiyati esa
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasi tomonidan amalga oshiriladi.
Sud hokimiyati Konstitutsiyaviy sud, Oliy sud va Oliy xo’jalik sudi tomonidan amalga
oshirilib, ular birgalikda respublikaning yagona sud tizimini tashkil etadi.
Biz huquqiy davlatning asosiy alomatlari to’g’risida gapirib o’tgavdik. Ushbu
alomatlardan biri - hokimiyatlarning bo’linishi tamoyilidir. Endi ushbu tamoyrshlar bizning
yangi Konstitutsiyamizda o’z ifodasini qanday topganligi masalasiga to’xtalishni lozim
topdik. Biroq, oldindanoq, hokimiyatlarning bo’linishini zinhor
ularning qarama-qarshi
turishi sifatida tushunilmasligi kerakligani qayd etamiz. Aksincha, O’zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasi bunday imkoniyatni butunlay istisno etadi. Xokimiyatlarning bo’linishi
konsepsiyasi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 2-moddasiga muvofiq belgilanib,
ularning har biri - qonunchilik, ijroiya va sud hokimiyatlari - vazifalari o’z funksiyalariga
ega, ularga tegishli vakolatlar berib ko’yilgan; hokimiyatlar o’z vakolatlarini tiyib turish va
nazorat qilish imkoniyatlariga egadirlar. Hokimiyatlardan birortasi boshqasining funksiyasini
o’z zimmasiga ololmaydi, lekin alohida-alohida harakat qilishi ham mumkin emas, bunday
qilishga qurbi etmaydi.
Shuning uchun hokimliklar bir-birlarini to’ldirishlari, zarur aloqa va muvofiklikni
saklab
turishlari, shu bilan xalq farovonliga, baxt-saodati yo’lida xizmat qiluvchi yagona
«siyosiy organizm»ni tashkil etishlari darkor.
Hokimiyatlarning bo’linishi tamoyili tiyib turish va posangi tizimining bo’linishini
taqozo etadi. Bunday tizimning quyidagi unsurlarini keltirish mumkin; mansabdor shaxslar
vakolatlarining muddatliligi; deputatlik manfaatining boshqaruv mahkamalarida mas’ul
lavozimlarni
egallash bilan kelisholmasligi; (O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining
87-moddasi); qonunlarga veto qo’yish huquqi (O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining
93-moddasi); parlamentni tarqatib yuborish huquqi (O’zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasining 95-moddasi); saylovlar mobaynida xalq tomonidan amalga oshiriladigan
qonun chiqaruvchi
hokimiyat ustidan nazorat; sudyalar korpusining mustaqilligi
(O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 106-modtsasi).
Shu munosabat bilan B.Nishonovning quyidagi asosli ta’kidiga qo’shilmaslik mumkin
emas: «haqiqiy davlat va iqtisodiy mustaqillikka erishish, chinakam demokratik, ochiq,
insonparvar jamiyatni
barpo etish qonunchilik, ijroiya va sud hokimiyatlari uchshshsining
birligiga asoslangan hozirgi zamonaviy huquqiy tizimni, huquqiy davlatni qaror toptirishni
qat’iy ko’zda tutadi. Shu jihatdan so’nggi yillar tariximizning O’zbekiston Respublikasi
Konsti-tutsiyasi hamda uchinchi hokimiyat to’g’risidagi qoidani
hayotga tatbiq etuvchi
O’zbekiston Respublikasining «Sudlar to’g’risida»gi qonunining qabul qilinishidek voqealar
ahamiyatini ta’kidlash hech ham mubolaga bo’lmas».
67
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining «O’zbekiston Respublikasining sud
hokimiyati» deb atalgan XXII bobi uchinchi hokimiyatga bagashlangan o’n bittta moddani
o’z ichiga oladi. Bunday bo’lishi tabiiy.
Do'stlaringiz bilan baham: