K ic h ik bizn es V a X u su siy t a d b ir k o r L ik

6.3. 2009-2012-yillarga m o'ljallangan inqirozga qarshi choralar 
dasturida belgilangan ustuvor vazifalam i amalga oshirishda bank 
tizim ining tutgan o 'rn i
Barcha sohalarda bo'lgani kabi moliya bozorida, shu jumladan, bank 
sektorida o'tkazilayotgan islohotlar natijasida sezilarli 
siljish va 
o'zgarishlar amalga oshirilmoq da. Bu o'zgarishlar mustaqillik yillarida 
jahon andozalariga mos keladigan bank tizimini bosqichma-bosqich barpo 
etish bilan hamohang tarzda davom ettirilmo qda.
Har 
qanday 
mamlakat 
iqtisodiyotining 
tayanadigan 
asosiy 
ustunlaridan biri moliyaviy jihatdan mustahkam va barqaror faoliyat 
yurituvchi bank tizimi hisoblanadi. Shuning uchun mustaqil davlatning 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi va kelajakdagi taraqqiyoti, avvalo, 
mazkur mamlakatda barpo etilgan va muntazam ravishda takomillashtirib 
boriladigan bank tizimi faoliyatiga bog'liqdir.
Banklarning o'ziga xos xususiyati shundaki, ular o'z mablag'lari 
bilangina emas, balki omonatchi va kreditorlar, aksiyadorlar hamda 
mijozlar ularga ishonib topshirgan mablag'lar bilan, ya’ni keng 
jamoatchilik bilan ish ko'radi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida bank tizimi eng zarur jamoatchilik 
muassasalari 
tizimlaridan 
biri 
ekan, 
har 
qanday 
bankning 
muvaffaqiyatsizligi butun jamiyat miqyosida pul taklifi qisqarishi, to'lov 
tizimi buzilishi hamda hukumat yirik va kutilmagan majburiyatlarining 
vujudga kelishi kabi salbiy makroiqtisodiy oqibatlarga olib kelishi 
mumkin.
O'zbekiston 
Respublikasining 
ijtimoiy 
yo'naltirilgan 
bozor 
iqtisodiyotiga o'tish jarayoni ko'pgina muhim iqtisodiy islohotlaming 
tarkibiy qismi sifatida bank tizimida ham chuqur o'zgarishlarni amalga 
oshirilishi va iqtisodiyotni pul-kredit vositalari orqali tartibga solishning 
bir butun mexanizmi yaratilishini taqozo etmoqda.
Prezidentimiz tomonidan belgilab berilgan 2009-yilda mamlakatni 
ijtimoiy-i qtisodiy rivoj lantirishning eng muhim ustuvor vazifalarini 
amalga oshirish yuzasidan ko'rilgan chora-tadbirlar natijasida iqtisodiyotni 
barqaror, 
muvozanatli 
va 
izchil 
rivoj lantirishning 
belgilangan 
prognozlariga 
erishildi 
hamda 
makroiqtisodiy 
ko'rsatkichlaming 
mutanosibligi ta’minlandi. Markaziy bank tomonidan amalga oshirilgan

---

qat’iy pul-kredit siyosati makroiqtisodiy barqarorlikni mustahkamlashga 
qaratildi.
Hukumat tomonidan 2009-2012-yillarga mo'ljallab qabul qilingan 
Inqirozga qarshi kompleks chora-tabdirlar dasturi respublika bank-kredit 
tizimida inqiroz ta’sirini yumshatish va bartaraf etishda muhim ahamiyatga 
ega.
Jahonning ko'plab mamlakatlarini qamrab olgan moliyaviy inqiroz 
ko'lami kengayotganiga qaramay, O'zbekiston bank tizimi ishonchliligi va 
barqaror rivojlanayotgani, xorijiy moliyalashtirish manbalariga qaram 
emasligi va tashqi inqiroz holatlarining salbiy ta’siriga berilmaslik 
xususiyatiari bilan ajralib turdi.
SHuni ta’kidlash lozimki, 2009-yilda «Asia Alliance Bank» xususiy 
ochiq aksiyadorlik tijorat banki tashkil etilishi bilan respublika bo'yicha 
jami tijorat banklari soni 30 taga etdi. 2010-yilning boshidanoq, 
O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2010-yil 9- 
yanvardagi qaroriga muvofiq «Hi-Tech Bank» xususiy yopiq aksiyadorlik 
tijorat bankiga bank operatsiyalarini amalga oshirish huquqini beruvchi 
litsenziya berildi va O'zbekistondagi jami tijorat banklari soni 31 taga 
yetdi. «Hi-Tech Bank» xususiy yopiq aksiyadorlik tijorat bankining ustav 
kapitali 5,25 mlrd. so'mdan ko'proq miqdorda shakllantirilib, uning 51 
foizi jismoniy shaxslaming mablag'lari hisobiga to'g'ri keladi. Ushbu 
yangi 
bankning ochilishi 
mamlakatimiz Prezidentining «Xususiy 
aksiyadorlik tijorat banklari tuzishni rag'batlantirish chora-tadbirlari 
to'g'risida»gi Farmoni talablari izchil amalga oshirilayotganining yana bir 
tasdig'idir.
Iqtisodiy rivojlanishning o'sishi bank kreditining qo'llanilish 
ko'lamini kengaytirib boradi. Kredit faqatgina har kunlik faoliyat bilan 
bog'liq ishlab chiqarish va muomala jarayonining qisqa muddatli 
ehtiyojlari uchun emas, balki uzoq muddatga kapitalga ehtiyojni qoplashga 
yo'naltiriladi.
Bank kreditining manbai faqat vaqtincha bo'sh mablag'lar va kapital 
bo'lib qolmay, kredit asosida chek-depozit emissiyasi ham amalga 
oshiriladi. 
Bank 
tomonidan 
beriladigan 
kredit 
miqdori 
mavjud 
jamg'armalardan ko'p bo'lsa, bank chek-depozit emissiyasini amalga 
oshirishi mumkin.
Bank tizimining muomalaga kredit pullarini chiqarishi depozitlar 
yaratish yo'li bilan to'laqonli pullar o'mini bosuvchi kredit vositalarini 
vujudga keltiradi.

---

Respublika bank tizimini avtomatlashtirish va kompyuterlashtirishga 
qaratilgan chora-tadbirlar natijasida nafaqat bankning ichki ehtiyojlari 
uchun foydalaniladigan axborot tizimi va lokal dasturlar majmui, balki 
iqtisodiyotning moliyaviy faoliyatini ta’minlovchi yaxlit milliy to'lov 
tizimi yaratildi.