O ‘siqlar bor. Mevasi uch qirrali yong'oq, po‘sti yupqa, yog‘ochlangan, jigar rangda bo‘lib, yaltirab turadi. Yetilganda

Yirik changdonli eman (Quercus macianthera Fisch.et Mey.)
katta daraxt bo‘lib, bo‘yi 25—30 m, diametri 1,5 m ga yetadi. Shox- 
shabbasi yoyiq. Po‘stlog‘i yorilgan, to‘q jigarrangda, yosh vaqtida 
po‘st tashlab turadi. Bir yillik uzun novdalari sarg'ish-kulrang tukli. 
Ikkinchi yili tuklari to‘kilib ketadi. Qalin yon bargchalari bo‘lib, 
ular bir necha yil saqlanadi. U qalin po‘stli, orqa tomoni qalin 
pahmoq tukli, yonbargchalari teskari tuxumsimon bo‘lib, bo‘laklarida 
8—12 juft kalta tishchalari bor. Yong‘oqlari yirik, kalta bandli, 
sharsimon bo‘ladi.
Bu eman Kavkazda o‘sadi. Uning areaU Kavkaz dovonlarining 
sharqiy qismini egallaydi. Iroqda, Kichik Osiyoda uchraydi. Tog'Ii 
hududlarda dengiz sathidan 1000—1200 m, ayrim vaqtlarda 2400— 
2600 m gacha ko‘tariladi. Kavkazortining janubiy hududlarida 
o'rmonzorlar hosil qiladi. U yer tanlamaydi, sovuqqa va qurg'oq- 
chilikka chidamli. Shuning uchun kserofit o‘simliklar o ‘sadigan 
zonada tarqalgan. Dashtlarda ko‘p ekiladi.
Kashtan bargli eman (Quereus castaneifolia 
C.A.M.) daraxt 
bo‘lib, bo‘yi 25 m ga yaqin, yosh novdasi, kurtaklari chiziqli, 
yonbargchalari, yosh barglarining orqa tomoni qalin, sariq yoki rang 
tukli, keyinchalik tuki yo‘qoladi. Shoxlarining po‘stlog‘i silhq, kul 
rangda. Barglari cho‘ziq, oval shaklda bo‘Iib, 10—12 juft yirik, o‘tkir 
tishchali, ular kashtanning bargiga o‘xshaydi. Onalik gullari va
284

---

59-rasm.
Oddiy eman daraxti.
yong'oqlari bandsiz yoki kalta bandli boladi. Urug‘dan ko‘payadi. 
Bu eman Kaspiy dengizining janubida va Shimoliy Eronda tarqalgan. 
Tog‘da dengiz sathidan 1800 m gacha ko‘tariladi. Ukraina va Shimoliy 
Kavkazning dasht va o‘rmon-dasht zonalarida ekilmoqda. Bu yerlarda 
sovuqqa chidaydi. U nihoyatda chiroyli xushmanzara daraxt bo‘l- 
ganligidan aholi yashash joylami ko‘kalamzorlashtirish uchun tavsiya 
etiladi.