O ‘siqlar bor. Mevasi uch qirrali yong'oq, po‘sti yupqa, yog‘ochlangan, jigar rangda bo‘lib, yaltirab turadi. Yetilganda

Yozgi yoki oddiy eman (Quercus robur L.- Q.pedunculata Ehrh.)
bo‘yi 35—40 m, diametri 1—1,5 m ga yetadigan daraxt. Tanasi to‘g‘ri 
o‘sadi, shox-shabbasi qalin. Ochiq yerda o‘sganda shoxlari yon 
tomonga o‘sib, keng shox-shabba hosil qiladi. Uning piramidasimon, 
sharsimon shox-shabbali, majnuntol singari xillari bor. Po‘stlog‘i 
bo‘yiga yorilgan, to‘q kul rangda bo‘ladi. Yosh shoxlari va novdalari 
ham qo‘ng‘ir-qizg‘ish rangda, qirrali. Kurtaklari oval shaklda, yirik 
bo‘lib, novdaning uchida doira bo‘lib joylashadi.
Yuqorigi kurtaklari o‘tkir uchli, yonidagisi yirikroq. Barglari oddiy 
tuzilgan, spiral shaklda, kuzda to ‘kilib ketadi. Barg plastinkasi teskari 
tuxumsimon, patsimon bo‘lakli, bo‘laklari yumaloq uchi to‘mtoq. 
Barglarining tubida «quloqchalar» bor. Dastlab barglari tukli bo'ladi, 
so‘ng tuk faqat ulaming orqa tomonidagi tomirlarda saqlanib qoladi. 
Tomirlari patsimon, plastinkasi bo‘laklari va chetlarining kesigi har 
xil bo‘ladi.
Emanning barcha turlari bir uyli ayrim jinsli o‘simliklardir. Ular 
8—10 yoshida gulga kirib, har yili gullaydi. Otalik gulli kuchalalar 
yosh novdalaming tubida rivojlanadi. Onalik gullari 2—5 tadan bo‘lib, 
yuqori bargchalarning qo‘ltig‘ida joylashadi, Eman barg yozish bilan 
bir vaqtda gullaydi. Shamol vositasida changlanadi. Changlanishidan 
keyin urug‘kurtak yetilib, so‘ngra urug‘lanadi. Urug‘langandan keyin 
urug‘ rivojlanadi.
Eman yaxshi hosilga kirganda bir gektar maydondan 1.51 yong'oq 
olish mumkin. Yong‘oqIari uzun bandli bo'lib, sentabr oyidan 
boshlab, ayniqsa, kuzgi sovuqdan keyin to'kila boshlaydi. Ular har 
xil shaklda va yirik-mayda bo'lishi mumkin.
283

---

Oddiy emanning ildizi baquwat o‘q ildiz bo‘lib, yerga 10—12 m 
ga yaqin o‘ib kirib boradi. Shamolga chidamli, 500—600 yilgacha 
yashaydi. Sovuqqa ham chidamli daraxt, yorug'sevar va har xil 
tuproqda o‘sa oladi, lekin п а т tuproq uning o‘sishi uchun eng 
qulay sharoitdir. Yog‘ochi to‘q jigar rangda, o ‘zakli, en!i va ensiz 
halqalari bor. 0 ‘zak nurlari yaxshi biJinib turadi, Uning fizikaviy va 
mexanikaviy xossalari yuqori bo‘ladi. Yog'ochi boshqa daraxtlarnikiga 
nisbatan pishiq. U duradgorlikda, mebel yasashda, faner ishlashda 
hamda vagonsozlik va kemasozlikda ishlatiladi. Undan eshik, parket, 
oyna romlari ham yasaladi. Yog‘ochi suvda va nam yerda chirimaydi, 
Oddiy eman MDH ning Yevropa qismida, Kavkazda va Qrimda 
ko‘p uchraydi. 0 ‘rmon zonasida ham o ‘sadi. Dasht zonasida ko‘p 
ekiladi.О‘zbekistonga eng muvaffaqiyatli introduksiya qilingan yap- 
roqbargli daraxt turi hisoblanadi. Yirik shaharlarni ko‘kaiamzor- 
lashtirish uchun o ‘rmonmeliorativ maqsadlarida ко‘plab ekiladi.