01 умичт ўқув қул

 
5.4.Chaqilmani qobiq va mag’izga (fraktsiyalarga) ajratish
Chaqish mashinadan chiqayotgan mahsulot - rushanka bir necha fraktsiyalardan 
iborat: mag’iz, po’choq (luzga, sheluxa), butun urug’, chala chaqilgan urug’ 
(nedorush), sechka. Shu sababli rushanka tarkibiy qismlarga – fraktsiyalarga 
ajratiladi. 
Chaqilmani fraktsiyalarga ajratish uskunalarini tanlashda aralashmaning tarkibi 
va fizik xossalari e’tiborga olinadi. Rushankani separatlashda tarkibiy qismlari 
o’lchamlarning farqi, elektrofizik xossalari, zichligi, ishqalanish koeffitsienti, 
aerodinamik xossalariga asoslangan usullar qo’llaniladi. 
Chaqilmani fraktsiyalarga ajratish uskunalari (semenoveyka). 
Kungaboqar 
rushankasi tarkibiy qismlarga elash va havo oqimi yordamida mag’izni ajratadigan 
M1C-50 va M2C-50 tipidagi aspiratsiya qurilmasida (38-rasm) ajratiladi. Bunday 
mashina alohida uzatma yordamida ishlaydigan qismlardan: elak (rassev)
(
37-rasm) 
va aspiratsiya kamerasidan tashkil topgan. 
Elaklar kamerasining korpusi 1 yog’och quti shaklida bo’lib, u ikkita qismga 
bo’lingan. Har bir qismida ikki qatorli uchtadan 3…5
0 
qiyalikda
4
elaklar joylashgan 
bo’lib, ularning tagida 3 po’lat tagliklari o’rnatilgan, 7 ekstsentrik mexanizmi 
yordamida elaklar aylanma harakatga keltiriladi. Elak ko’zlarini o’lchamlari 37-
rasmda keltirilgan. 
Qurilmaning ikkinchi qismida aspiratsiya kamerasi bo’lib, u oltita alohida 
kameralarga (
А
,
Б
,
В
,
Г
,
Д
,
Е
) bo’lingan. Har bir kamerada havo oqimini boshqaradigan 
23 shiber va mag’izni luzgadan ajratadigan 14 plastinalar bor. 

---

80 
Kameraning ustki qismiga ta‘minlovchi o’rnatilgan, undan pastga beshta novalar 
joylashgan bo’lib, ular yordamida havo oqimi boshqariladi. Novalarni holati va uning 
alohida plastinkalari orasidagi oraliqni o’zgartirish orqali rushankaning harakat 
tezligi boshqariladi, bu o’z navbatda qobiqdan mag’zini yaxshi ajralishini 
ta‘minlaydi. Novi ustiga tushgan rushanka sochilib ikkinchi novga o’tadi, shu vaqtda 
ventilyator tomonidan so’rib olnayotgan havo oqimiga duch kelib uning tarkibidagi 
nisbatan yengil bo’lgan qobiq havo oqim tomon harakatlanib og’irligi va o’lchami 
bo’yicha cho’ktirish kameralariga tushadi va qurilmadan chiqariladi. Shunday 
harakatlanishi natijasida rushanka tarkibidan ajralgan mag’iz pastga tushib 
qurilmadan chiqariladi.
Chaqilgan urug’lar ustki elaklarga tushib luzga va chaqilmagan urug’lar elakda 
qoladi va 12 engdan birinchi A kameraga yig’iladi. Elakdan o’tgan yadro va luzga 
ikkinchi 
Б
kamerada yig’iladi.
Ikkinchi qator elaklarda mayda mag’iz, luzga va yadroning yirik bo’laklari 
qoldiq bo’lib uchinchi 
В
kamera, o’lchamlari 4,5 mm kam bo’lgan aralashma 
to’rtinchi 
Г
kameraga yig’iladi. 
Uchinchi qator elaklarda o’lchamlari 3 mm dan katta aralashma (luzga va 
yadroning mayda zarrachalari) beshinchi 
Д
kameraga, eng maydalari esa (3 mm dan 
kichik luzga va yadroning zarrachalari) oltinchi E kamerada yig’iladi. 
Luzga havo yordamida 17 va 18 bunkerga, luzga va yadro bo’laklari 15 
bunkerga, rushankaning eng og’ir fraktsiyasi 16 kanal orqali shnekga tushadi. 
Qurilmadan chiqayotgan mag’iz tarkibidagi qoldiq qobiq miqdori 1,6...3,0% 
dan, qobiqning qoldiq moyliligi 0,5 % dan oshmasligi kerak. Qurilmaning ish 
unumdorligi 50...60 t/sut ga teng. 

---