TOKARLIK RDB DASTGOHLARIDA ISHLOV BERISH
JARAYoNLARINI LOYIHALASH
Ishdan maqsad:
Tokarlik RDB dastgohlarida ishlov berish jarayonlarini
loyihalash o’rganish
.
Nazariy ma’lumotlar
Boshqaruv dasturini tayyorlash va ishni bajarishning ketma-ketligi.
Mazkur ishni bajarish bo’yicha metodik ko’rsatmani o’rganib chiqish.
Dastgohda detal ishlash uchun dastur tuzish tartьibini o’rganish.
O’qituvchini ko’rsatmasi bo’yicha detalga ishlov berish dasturini tuzib
chiqish.
Detalga ishlov berish texnologik kartasini ishlab chiqish.
Bajarilgan ish bo’yicha hisobot tuzish.
Boshlang’ich hujjatlar
1) detal chizmasi;
2) dastgohni ishlatish bo’yicha yo’riqnoma;
3) «Elektronika NTS-31» RDB qurilmasi uchun dastur tuzish bo’yicha
ko’rsatma;
4) kesish rejimi normativlari.
Hisobot mazmuni
1. Ishlov beriladigan detal eskizi.
2. Operatsion texnologik karta.
3. Berilgan detalga ishlov berish dasturini tuzish va uning ishlashini bayoni.
Dastur tuzish
Boshqaruv dasturini ishlab chiqish
Detallarga RDB dastgohlarida ishlov berilganda kesuvchi asbob
traektoriYAsi va ishlov berishning boshqa sharoitlari dasturlanadi. Bu dastur –
boshqaruv deb aytiladi.
Boshqaruv dasturi buyruqlar majmuasi bo’lib, ma’lum tartibda bajarilishni
va ishlov berishning ketma-ketligini aniqlaydi. Boshqaruv dasturini kiritish uchun
RDB qurilmasida maxsus ajratilgan eslab qolish qismi mavjud.
Har bir buyruq Bitta so’zdan yoki bir nechta so’zlardan iborat bo’lishi
mumkin. O’z navbatida so’zlar quyidagichi tashkil topadi:
- harfli adresdan (G, F, X, Z, P, M, S, T lardan biri).
- matematik belgidan «-» («+» jimlik belgi bo’yicha qabul qilinadi).
- harfli adres qiymatidan.
+o’shimcha kiruvchilar:
- sanoq sistemasi belgasi
- modefikatsiYA belgisi ( ~ , +45
0
, -45
0
);
-buyruqdagi so’zning oidlik belgisi *.
Harfli adreslar formati № 03 G02
145
X ]06, Z]06
М02
Р06,
Р03
{
S04
S02
{
F04
F06
{
Harfli adreslarni asosiy vazifalari
№-kadr nomeri. 0 dan 249 gacha bo’lgan qiymatlarni olishi mumkin.
G-tayyorgarlik funktsiYAsi, doimiy tsikl;
X, Z- x, z o’qlari bo’yicha absolyut qiymatdagi yoki ortib boruvchi
geometrik ma’lumotlar;
S-shpindelni aylanishlar chastotasi, kesish tezligi;
T-kesuvchi asbob funktsiYAsi, asbob №, qayta to’g’rilash №;
M-yordamchi funktsiYA;
P-buyruqlar guruhida buyruqdan buyruqga o’tish, G funktsiYAsi parametri;
F-surish funktsiYAsi, rezba qadami.
Tayyorlash funktsiYAlari (G)
Jadval-1
Tayyorlash
funktsiYAlari
Nomi
Ta’sir etish vaqti
G02
Soat mili bo’yicha aylanma
interpolYAtsiYA
Bitta kadrda ta’sir etadi
G03
Soat miliga qarshi aylanma
interpolYAtsiYA
Bitta kadrda ta’sir etadi
G12
Soat mili bo’yicha galtel
Bitta kadrda ta’sir etadi
G13
Soat mili qarshi galtel
Bitta kadrda ta’sir etadi
G4
Tutib turish vaqti
Bitta kadrda ta’sir etadi
G21
Dasturni parametrik chaqiruvi
Bitta kadrda ta’sir etadi
G23
Dasturni chaqirish
Bitta kadrda ta’sir etadi
G25
Dasturni qismini takrorlash
Bitta kadrda ta’sir etadi
G31
Rezba qirqishidagi ko’p o’tish
tsikli
Bitta kadrda ta’sir etadi
G32
Rezbali harakat
Bitta kadrda ta’sir etadi
G33
Plashka yoki metchik bilan rezba
qirqish
Bitta kadrda ta’sir etadi
G15
SHpindel o’qi atrofida harakat
Bitta kadrda ta’sir etadi
G36
Kadr bo’yicha ishlashni uzilishi
Topshiriq berilgan
kadrda ta’sir etadi va
keyingi ikki kadrga
ham ta’sir etadi.
G55
Dasturlangan to’xtash
Bitta kadrda ta’sir etadi
G56
Koordinata to’rida kvadrant
nomerini o’rnatish
Bitta kadrda ta’sir etadi
G61-G67
Harakat sharti tsikllari guruhi
Bitta kadrda ta’sir etadi
G70
Bitta o’tishli bo’ylama tsikl
Bitta kadrda ta’sir etadi
G71
Bitta o’tishli ko’ndalang tsikl
Bitta kadrda ta’sir etadi
146
G72
CHuqur parmalash tsikli
Bitta kadrda ta’sir etadi
G73
CHuqur parmalash tsikli
Bitta kadrda ta’sir etadi
G74
Toretsga yo’nib ishlov berish tsikli Bitta kadrda ta’sir etadi
G75
To’g’ri tashqi ariiqchalariga ishlov
berish tsikli
Bitta kadrda ta’sir etadi
G77
Ko’p o’tishli bo’ylama xomaki
tsikl
Bitta kadrda ta’sir etadi
G76
Ko’p o’tishli ko’ndalang xomaki
tsikl
Bitta kadrda ta’sir etadi
G92
Nol nuqtani holatini o’rnatish, nol
nuqtasini siljitish
Bitta kadrda ta’sir etadi
G94
Surish, mm/min
FunktsiYA G95
kelguncha ta’sir etadi
G95
Surish, mm/ayl
FunktsiYA G94
kelguncha ta’sir etadi
G96
Kesish tezligini doimiyligi
FunktsiYA G97
kelguncha ta’sir etadi
G97
Kesish tezligini doimiyligini bekor
qilish
FunktsiYA G96
kelguncha ta’sir etadi
Yordamchi funktsiYAlar
«Elektronika NTS-31» da bir qator M funktsiYAlar joriy etilgan.
Jadval-1
Yorda
mchi
funktsi
YAlar
Nomi
Ta’sir vaqti
Mos bo’lgan
yordamchi
funktsiYAni
bekor
qilguncha
(yoki almashti-
rilguncha)
+aysi kadrga
yozilgan bo’lsa
faqat o’shanda
M0
Dasturiy to’xtatish
]
M1
Tasdiqlangan to’xtash
]
M2
Boshqaruv dasturini oxiri
]
M3
SHpindelni soat mili bo’yicha aylanishi ]
M4
SHpindelni saoat miliga qarshi
aylanishi
]
M5
SHpindelni to’xtatish
]
M10
SHpindelni reverslash
]
M17
Dasturni qaytarish
]
M18
Vaqt birligi ichida dasturni yuklash
darajasini pasaytirish
]
M19
SHpindelni fiksatsiYAlangan to’xtatish ]
147
M30
Boshqaruv dasturini tugashi
]
M37
X bo’yicha otrabotka rejimi
]
M38
Z bo’yicha otrabotka rejimi
]
M40
*
Bosh harakat elektrodvigatelini va
shpindelni blokirovkadan chiqarish
]
M41
*
Diopazon I ni ulash
]
M42
*
Diopazon II ni ulash
]
M43
*
Diopazon III ni ulash
]
M44
*
Diopazon IV ni ulash
]
M90
+o’shimcha yuklangan dasturlarni
barchasini bekor qilish
]
Izoh:
* - RDB qurilmasini dastgohga tutashtirishdagi parametrlar orqali
aniqlanadigan funktsiYAlar kodi.
Bosh harakat tezliklarini dasturlash.
SHpindelni talab qilingan aylanishlar qiymatini qurilmada «S» adresi ostida
dasturlanadi. Bosh harakati pog’onali sozlanadigan avtomatik tezliklar qutisiga ega
bo’lgan dastgohlar uchun shpindelni aylanishlar soni «S» ikki-o’n kodida beriladi.
«S» adresini formati S02 bo’ladi. Har bir kod uchun shpindelni aniq aylanishlar
soni mos keladi.
16K20T1 dastgohi uchun shpindel tezligini kodlashtirilgan qatorlari
Tezlik
kodi, S
Diapozon, M
01
02
03
04
05
06
07
08
09
1 : 8
12,5
18
25
35,5
50
71
100
140
200
1 : 2
50
71
100
140
200
180
300
560
800
1,25 : 1
125
180
250
355
500
710
1000 1400 2000
Boshqaruv dasturini tuzishda bosh harakat tezligini quyidagi ketma-ketlikda
dasturlash kerak:
- bosh harakat yuritmasini aylanish yo’nalishini berish(M3 yoki M4);
- tezliklar diapozolnini berish(M41 yoki M42, M43, M44);
-«S» adres bo’yicha shpindelni aylanishlar chastotasi kodini berish.
Misol: shpindelni aylanishi soat mili bo’yicha. Diapozon 2. SHpindelni
aylanishlar soni – 560 ayl/daq.
Boshqaruv dasturidagi lavha quyidagi ko’rinishda bo’ladi:
№ O - M3,
148
№ 1 – M42,
№ 2 – S8
. . . . . . . . .
Bosh harakati sozlanadigan yuritmali dastgohlar uchun shpindelni tezligini
ikkita rejimda berilishi mumkin:
-G 97 funktsiYA bo’yicha,
-G 96 funktsiYA bo’yicha.
Bu holda bosh harakat yuritmasini dasturlash S04 formatda ketadi.
SHpindel tezligini to’g’ridan-to’g’ri berish rejimi G97 funktsiYA
bo’yichadir.
Bu rejimda S ayl/daq da beriladi.
№ 10 …;
№ 11 M3-shpindelni o’ngga aylanishi;
№ 12 M42-2 diapazon;
№ 13 G 97-710 ayl/daq;
№ 14 S 710.
Doimiy kesish tezligini berish rejimi funktsiYAsi G 96 bilan dasturlanadi.
Bu rejimda «S» adresi ostida kesish tezligi m/daq da dasturlanadi.
G 96 funktsiYAsini formati ko’rinishi quyidagicha:
G 96, R
1
…, R
2
…,
Bu yerda R
1
-shpindelni maksimal aylanishini cheklash ayl/daq;
R
2
-shpindelni minimal aylanishini cheklash ayl/daq.
R
1
va R
2
larni qiymatlari funktsiYA G 96 ni YAngi R
2
va R
3
qiymatlar bilan
qayta dasturlanguncha hotirada saqlanib turadi. Misol:
№ 50 . . .
№ 51 G 96
٭
-kesish tezligini doimiylik rejimi;
№ 52 R 950
٭
-shpindelni maksimal aylanish soni 950 ayl/daq;
№ 53 R 200-shpindelni minimal aylanish soni 200 ayl/daq;
№ 54 S 90-kesish tezligi – 90 m/daq.
G97 rejimi qurilmani ulanganda avtomatik ravishda o’rnatiladi.
Ishchi surishlarni dasturlash
RDB dastgohining mazkur qurilmasida kontur daqiqali yoki aylanishli surishlar
beriladi. Konturiy surish deganda asbobni dasturlangan siljish traektoriYAsiga
urinma bo’yicha yo’nalgan harakat tezligi tushuniladi.
G 94 funktsiYAsi daqiqali surish (mm/daq) rejimini o’rnatadi.
G 95 funktsiYAsi aylanishli surish (ayl/daq) rejimini o’rnatadi.
Konturiy surish F adresi bilan beriladi. Adres F ni formati surishni qay yo’sinda
berilishiga bog’liq, chunonchi: alohida kadrda yoki doimiy tsikldagi chiziqli,
aylanma interpolYAtsiYA buyruqlari.
Bitta kadrda berilgan surish uchun adres F ni formati F 04 dir.
Kadrlar guruhida berilgan surish uchun adres F ni formati F 06.
Misol: №11 G 94- daqiqali surish rejimi;
№12 F200- surish-200 mm/daq.
149
~
……………………………………………….
Misol: №11 G 94- daqiqali surish rejimi;
№12 X20000
٭
- X bo’yicha siljish;
№13 Z15000- Z bo’yicha siljish;
№14 F1000- surish-10 mm/daq.
Misol: №13 G 95- aylanma surish rejimi;
№14 F150- surish-1,5 mm/ayl;
………………………………………………
Misol: №30 G 95-aylanma surish rejimi;
№31 X-500
٭
-X bo’yicha 5mm ga siljish;
№32 Z20000
٭
- Z bo’yicha 200 mm ga siljish;
№33 F150- surish-1,5 mm/ayl.
Berilgan bitta surish rejimida ishlaydigan hollarda (daqiqali yoki aylanma)
kerakli rejimni beri shva nazorat qilish G guruhini «3» parametri bilan amalga
oshiriladi, funktsiYA G 94 yoki G 95 dan foydalanilmaydi.
Parametr «0» qiymatida aylanma surish rejimi o’rnatiladi.
Parametr «1» qiymatida daqiqali surish rejimi o’rnatiladi.
Kesuvchi asboblar nomerini dasturlash
Buyruq «T» bo’yicha asbobni ishchi pozitsiYAga chaqirilgandan so’ng
asbob cho’qqissini koordinatasi avtomatik ravishda qayta hisoblanadi. Bu
«Asbobni o’lcham bog’lanishi» rejimida aniqlanadi.
Asbobni o’lchamli bog’lash quyidagi usul bo’yicha bajariladi:
1.
Klavishani bosish – .
2.
Dastgoh patroniga tayyorlamani o’rnatish.
3.
Asbobni ishchi pozitsiYAsiga chaqirish –
4.
SHpindelni ulash
5.
Ishchi surishni, qiymatini kiritish
6.
klavishlardan va maxovikchalardan foydalanib toretsni qirqish (rasm
М
Т
З
N
S
F
150
~
Rasm 1. Asbobni o’lchamga bog’lash
7.
Asbobni Z bo’yicha xolatini o’zgartirmay X o’qi bo’yicha olib ketish.
8.
SHpindelni aylanishini o’chirish.
9.
Dastgoh nol nuqtasidan ishlov berilgan xomaki detal toretsigacha bo’lgan
masofani o’lchash.
10.
Bog’lash rejimini o’rnatish,klavishani bosish.
11.
O’lchanadigan qiymatni kiritish
Z
o’lch
< Z
o’lch
>
12. Kiritilganlikni to’g’riligini nazorat qilish klavisha bosiladi.
13. SHpindelni ulash klavishasi bosish.
14. klavishlardan va maxovikchalardan foydalanib tashqi diametrni qirqish
(rasm 2).
Rasm 2. Asbobni o’lchamga bog’lash
15. Asbobni X o’qi bo’yicha holatini o’zgartirmay Z o’qi bo’yicha olib
ketish.
16. Yo’nilgan ishlanmani diametrini o’lchash.
17. Klavisha bosish.
18. O’lchangan (X
O’lch
) qiymatni kiritish X
o’lch
< Z
o’lch
>
Z
151
19. Kiritilganni to’g’riligini nazorat qilish, klavisha bosish.
Bizning misolimizda O
det
(nol detal) va O
s
(nol stanok) mos kelgan, ammo ular mos
kelmasligi ham mumkin.
Misol. Detal nolini siljitish va asbobni to’g’rilash(korrektsiYAlash) G92
bo’yicha.
«Asbobni o’lchamga bog’lash» rejimida detalni nol nuqtasi bilan dastgohni
nol nuqtasi orasida bog’lanish o’rnatiladi. Boshqaruv dasturida asbobni harakatini
dasturlashda detal noliga nisbatan amalga oshiriladi.
Bir qator mashinasozlik detallari bir nechta konstruktor bazalariga ega va
detalga o’lchamlar bir nechta yuzalardan beriladi. Bunday detallar uchun
boshqaruv dasturini ishlab chiqishda bir xil bazadan berilgan o’lchamlar bilan xar
xil asboblar uchun detal nol holatini o’zgartirish yoki har xil yuzalarga ishlov
berishda bitta asbob uchun o’zgartirish dasturlashni soddalashtiradi, chunonchi
detalni YAngi noliga nisbatan o’lchamlar chizmada qanday bo’lsa, shundayligicha
qo’shimcha hisob-kitobsiz to’g’ridan-to’g’ri beriladi. Bunday imkoniYAtni bizga
G92 tayyorgarlik funktsiYAsi beradi.
G92 buyrug’i 3ta so’zdan tashkil topgan gapdek yoziladi.
G92
*
, X( X )
*
, Z (Z ),
bu yerda X va Z –boshlang’ich nuqtaga nisbatan detalni YAngi nol holati;
detalni YAngi nolini boshlan-
yoki X , Z - g’ichiga nisbatan siljishi.
3-rasmda ishlov berish jarayonida «detal noli»ni o’zgartirish lozim
bo’ladigan val turidagi detal eskizi keltirilgan va boshqaruv dasturi berilgan.
Boshqaruv dasturi
№0 T1
№1 M3
№2 M42
№3 G96
*
№4 R950
№5 R50
№6 S90
№7 G95
№8 F30
№9 G92
*
№10 Z 10000- detalni nol nuqtasini A nuqtadan
B nuqtaga siljitish
№11 ~Z0
№12 ~X3200
152
Rasm 3. Val detalini eskizi
№13 X
-100
№14 Z 100
№15 X2400
№16 -45
0
x3000
№17 Z -3700
№18 G13
*
180
0
200
90
80Н14
74Н14
64
70Н12
50Н9
Б
А
2х45
0
фаска
153
№19 X3600
*
№20 Z4000
№21 X4600
№22 -45
0
x5000
№23 Z - 8600
№24 G13
*
№25 X5800
*
№26 Z-9000
№27 X6600
№28 -45
0
x7000
№29 Z -18000
№30 X8000
№31 Z -19300
№32 ~ X 10000
*
№33 Z 10000
№34 T2
№35 S70
№36 G92
*
№37 Z – 19600- detalni nol nuqtasini A nuqtadan
B nuqtaga ariqcha kesish keskichini o’ng
qirrasini bog’lab siljitish.
№38 P20
№39 ~Z-800
*
№40 X3200
№41 X2200
№42 G4
*
№43 P100
№44 X3200
№45 G92
*
№46 Z – 19600-ariqcha qirqish keskichi uchun detalni nol
nuqtasini siljitishni bekor qilish
№47 ~ X 7200
№48 ~ Z6000
№49 X6400
№50 G4
*
№51 P100
№52 X7200
№53 ~ X 10000
*
№54 Z5800
№55 M5
№56 M30
154
Ushlab turish vaqti
Ushlab turish vaqti G 04, P. . . , formati bo’lgan buyruq bilan beriladi,
bu yerda R – ushlab turish vaqtini diskretdagi qiymati,
adres formati – R:105. Bitta diskretda ushlab turish vaqti 0, 01 soniYA.
Adresga beriladigan maksimal qiymat R-32767 diskret.
Misol: № . . . G 04
*
№ . . . R300- ushlab turish vaqti- 3 soniYA.
Harakatlarni dasturlash
Pozitsiyalash
X o’qi bo’ylab yoki Z o’qi bo’ylab harakatlanishga topshiriq harf adresli X
yoki Z bo’yicha buyruq bilan beriladi. Adreslarni formati X]06 va U]06. Z o’qi
bo’yicha bitta diskretda siljish qiymati 0,01 mm, X o’qi bo’yicha esa 0,005 mm.
SHuni hisobga olish kerakki Xni qiymati radiusga emas diametrga beriladi.
PozitsiYAga keltirishda X va Z adreslardan tashqarii tez yurish belgisi
ham ishtirok etishi lozim.
Surishning tez yurish qiymati R guruhining №2, №5 parametrlari bilan
aniqlanadi.
Misol: ~ X3000 – koordinatasi 15 mm bo’lgan nuqtaga X o’qi bo’yicha tez
siljish.
~ Z15000 - koordinatasi 150 mm bo’lgan nuqtaga Z o’qi bo’yicha tez
siljish.
~ Z 2000 - Z o’qi bo’yicha tez yurishda 20 mm ga siljish.
Ishchi yurish siljishi
X yoki Z o’qi bo’yicha ishchi surishda siljish uchun topshiriqni X yoki Z
harfli adres kadri bilan beriladi:
X2000 – koordinatasi 20 mm bo’lgan nuqtaga X o’qi bo’yicha ishchi
surishda siljish.
Z50000 – koordinatasi 500 mm bo’lgan nuqtaga Z o’qi bo’yicha ishchi surishda
siljish.
Ikki o’q bo’yicha pozitsiYAlash
Kesuvchi asbobni bir vaqtni o’zida ikki o’q bo’ylab yordamchi
siljishi quyidagi ko’rinishdagi buyruq bilan beriladi: ~ X100
*
Z 100
Harakat traektoriYAsi va og’ish burchagi
ning qiymati o’qlarning har biri
bo’yicha tez surish harakatining qiymatlariga bog’liqdir.
155
Agar tez yurishda surish qiymati X va Z o’qlari uchun o’zaro teng holda
berilsa, asbobning harakat traektoriYAsi quyidagi rasmda ko’rsatilgandek bo’ladi.
Bunda
45
0
.
O
+Z
0
+X
mm(
)
mm(R)
Do'stlaringiz bilan baham: |