Marketing darslik

Birinchidan
,
marketing konsepsiyasi mazmuni kapitalistik ishlab 
chiqarish usuli rivojlanishi bilan o„zgarib keldi va uning mohiyatini aks 
ettirdi, 
ikkinchidan
,
boshqarish tizimida marketingdan foydalanish 
maqsadlari, xususiyatlari, miqyosiga qarab, undagi tashkiliy qismlarning 
ahamiyati va boshqaruv tizimidagi ahamiyati o„zgarib boradi. Bundan 
tashqari, mutaxassislar marketingni biznes xizmati va falsafasi tarzida 
baholaydilar. Xizmat sifatida marketing ishlab chiqarish, savdo, reklama, 
texnika xizmati ko„rsatish va boshqa sohadagi tadbirlar majmuidan iborat. 
Falsafa sifatida esa marketing, bu jamiyat ishlab chiqarish munosabatlariga 
daxldor ijtimoiy-iqtisodiy konsepsiyadir. 
 
«Marketing» tushunchasining murakkabligi uni falsafiy, iqtisodiy, 
boshqaruv va yuridik jihatlarini ko„rish zarurligiga olib keldi. Marketing 
falsafiy ma‟noda fikrlash tarzini mujassamlashtiradi. 
Umuman 
olganda 
marketingga 
quyidagicha 
ta‟rif berishimiz 
mumkin: marketing - ehtiyoj va muhtojlikni ayirboshlash orqali 
qondirishga qaratilgan inson faoliyati turidir. Marketing vujudga 
kelishining asosiy sabablaridan biri, bu ishlab chiqarish hajmining ortib 
borishi, yangi tarmoqlarning vujudga kelishi, tovar turlarining ko„payishi 
va tadbirkorlar o„rtasida mahsulotni sotish muammosi vujudga kelishidir. 
Marketing asosida bozorni har taraflama o„rganish yo„nalishlarining 
asosiylaridan quyidagilarni ko„rsatib o„tish zarur: 
talabni o„rganish; 
bozor tarkibini aniqlash; 
tovarni o„rganish; 

---

12 
raqobat sharoitlarini tadqiq etish; 
sotish shakli va uslublarini tahlil etish. 
Marketing quyidagilarni o„rgatadi: bozorni o„rganish; uni taqsimlash; 
tovarlarni joylashtirish; marketing siyosatini olib borish; tovar siyosati; 
narx siyosati; taqsimot siyosati; siljitish (yo „naltirish) siyosati; yuksalish, 
qo„shimcha xizmatlarni (bunga marka, sotishdan keyingi xizmat, kafolat 
va texnik yordam, yetkazib berish, assortiment, shaxsiy iste‟mol) va 
boshqalarni kiritish mumkin. 
Marketing 
korxonalarning 
bozorda 
ishlash 
uslubi, 
bozor 
metodologiyasi bo„lib, iste‟molchilar va ularning talab istaklarini 
o„rganish, ularga mos tovarlar yaratish, narx belgilash, tovarlarni yetkazib 
berish, taqdim etish, sotish, xizmat ko„rsatishni uyushtirish usullari, 
vositalari, tartib-qoidalari majmui hisoblanadi. Bularning hammasi 
dastlabki 
asosiy 
maqsadga, 
ya‟ni talab bilan taklifni o„zaro 
muvofiqlashtirishga xizmat qiladi.