Marketing darslik

Qisqacha xulosalar 
Marketing ehtiyoj va muhtojlikni ayirboshlash orqali qondirishga 
qaratilgan inson faoliyatining turidir. Marketingni vujudga kelishining 
asosiy sabablaridan biri - bu ishlab chiqarish hajmining ortib borishi, yangi 
tarmoqlarning vujudga kelishi, tovar turining ko„payishi va tadbirkorlar 
o„rtasida mahsulotni sotish muammosining vujudga kelishidir. 
Muhtojlik – kishini biron-bir yetishmovchlikni his etishidir. 
Ehtiyoj, shaxsning madaniy darajasiga asosan maxsus shaklga 
muhtojlikdir. 
Talab, bu xarid quvvatiga ega bo„lgan ehtiyoj. 
Talab – mavjud, potensial hamda xohish talabga bo„linadi. 
Tovar, bu ehtiyojni yoki muhtojlikni qondira oladigan hamda bozorga 
e‟tiborni tortish, sotib olish, ishlatish yoki iste‟mol qilish maqsadida taklif 
etilgan barcha narsalardir.
Marketing asosida bozorni har taraflama o„rganish yo„nalishlarining 
asosiylaridan quyidagilarni ko„rsatib o„tish mumkin: 
talabni o„rganish; 
bozor tarkibini aniqlash; 
tovarni o„rganish; 
raqobat sharoitlarini tadqiq qilish; 
sotish shakli va uslublarini tahlil etish. 
Marketing 
korxonalarning 
bozorda 
ishlash 
uslubi, 
bozor 
metodologiyasi 
bo„lib, 
iste‟molchilar 
va 
ularning 
talab-istaklarini 
o„rganish, ularga mos tovarlar yaratish, narx belgilash, tovarlarni yetkazib 
berish, taqdim etish, sotish, xizmat ko„rsatishni uyushtirish usullari, 
vositalari, tartib-qoidalari majmui hisoblanadi. Bularning hammasi birinchi 
asosiy maqsadga talab bilan taklifni o„zaro muvofiqlashtirishga xizmat 
qiladi. 
Marketingni quyidagi konsepsiyalari mavjud: 
ishlab chiqarish konsepsiyasi; 
tovar konsepsiyasi; 
sotish konsepsiyasi; 
an‟anaviy marketing konsepsiyasi; 
ijtimoiy-axloqiy marketing konsepsiyasi; 
o„zaro aloqaviy marketing konsepsiyasi. 
Marketing-miksni 1964-yilda birinchi bo„lib Garvard biznes maktabi 
professori Neyl Borden kiritgan. Marketologlar tayyorlash tizimida 

---

25 
marketing kompleksi 5“P”deb nomlanib, ushbu modelda marketingning 
to„rtta asosiy elementlari ajratib ko„rsatilgan: tovar (product), narx (price), 
joy (place), siljitish (promotion), inson(reorle).