Marketing darslik

Tovar
siyosati
- tadbirkorlik maqsadlarini belgilash va ularga 
erishishga yo„naltirilgan tadbir va strategiyalar majmui, yangi tovar yoki 
tovarlar guruhini bozorga olib kirish (innovatsiya), bozorda mavjud 
bo„lgan tovarlarni zamonaviylashtirish (variatsiya) yoki ishlab chiqarish 
dasturidan tovar ishlab chiqarishni chiqarib tashlash (eliminatsiya), 
shuningdek, assortiment siyosatidan iborat. 
Tovar strategiyalari
- 1) tovar siyosatining korxonaga tovar 
hayotiylik davrining istalgan bosqichida foyda olish va savdo hajmining 
barqaror bo„lishini ta‟minlashi mumkin bo„lgan asosiy prinsipial 
yo„nalishlari. Tovar strategiyasining asosiy turlari: tovar yoki xizmatlar 
innovatsiyasi, variatsiyasi, eliminatsiyasi; 2) tovar nomenklaturasini 
optimallashtirish yo„nalishlarini ishlab chiqish hamda firmaning samarali 
faoliyat ko„rsatishi va raqobatbardoshligini ta‟minlash uchun sharoitlar 
yaratuvchi tovarlar assortimentini aniqlash. 
Tovarni 
bozorda 
joylashtirish
- 
tovarlarning 
bozordagi 
raqobatbardoshligini ta‟minlash va mos keluvchi marketing majmuasini 
ishlab chiqish uchun amalga oshiriluvchi harakatlar. 
Tovarning hayotiylik davri
- tovar rivojlanishining uni ishlab 
chiqishdan to bozorga olib kirishgacha bo„lgan asosiy bosqichlarini aks 
ettiruvchi ma‟lum bir vaqt davri (sikli); sotuvchining har bir bosqichda 
oluvchi foyda miqdori unga bog„liq bo„ladi. Tovarni sotish va foyda olish 
jarayonida besh bosqich ajratib ko„rsatiladi: tovarni ishlab chiqish 
(bozorgacha) bosqichi, tovarni bozorga olib kirish (kiritish) bosqichi, 
tovarni sotish hajmining o„sish bosqichi, yetuklik (to„yinganlik) bosqichi, 
tovarning susayish bosqichi yoki tovar eliminaцiyasi. 
Tovarning raqobatbardoshligi 
- 1) aniq ehtiyojni qondirishda 
bozordagi raqobatchilar tovarlari oldida ustunlikni ta‟minlovchi tovarning 
sifat va narx tavsifnomalari majmui; 2) tovarning raqobatchi tovarlar 

---

176 
bozorida birinchi bo„lib xarid qilish qobiliyati; 3) tovarni iste‟mol qilish 
(foydalanish) samarasining uni sotib olish va ekspluatatsiya qilishga 
sarflanuvchi xarajatlarga (iste‟mol narxi) nisbati; 4) korxonaning milliy va 
jahon tovar bozorlariga chiqishi maqsadga muvofiqligining muhim 
ko„rsatkichi.