savollarga javob beradilar.
3. Yakuniy
bosqich
(10 daqiqa)
3.1. Mavzu bo`yicha
talabalarda yuzaga kelgan
savollarga javob beradi,
yakunlovchi xulosa qiladi.
3.2 Mustaqil ishlash uchun
―Tilning funktsional uslublari‖
mavzusini taqdim etadi.
Savollar beradilar
Uyga vazifani yozib
oladilar
O`z-o`zini baholaydi
65
1 ilova
U
S
L
U
B
SH
U
N
O
S
L
I
K
1.Мавзу:
Услубшуносликнинг
асосий категория ва
тушунчалари.
2.Мавзу:
Тил-
нинг
функционал
услублари.
3.Мавзу:
Лингвистик
услубшунослик.
4.Мавзу:
Фразеологик
услубшуносли
к.
Адабиѐтлар рўйхати
1. Қиличев Э. Ўзбек тилининг амалий стилистикаси.-
Т.:Ўқитувчи, 1995.
2. Султонсаидова С.,Шарипова Ў. Ўзбек тили
стилистикаси.-Т.:2009
3. Абдураҳмонов Х., Маҳмудов Н. Сўз эстетикаси.- Т.:
Ўқитувчи, 1981.
4. Шомақсудов А., Расулов И., Қўнғуров Р., Рустамов
Ҳ. Ўзбек тили стилистикаси. Т.: Ўқитувчи, 1983.
66
2 ilova
Har bir ma‟ruza va amaliy mashg`ulot uchun
0,5 dan 2 ballgacha qo`yiladi.
Reyting bo`yicha natijalar bahosi:
2,0 ball – “a‟lo”
1,5 ball – “yaxshi”
1,0 ball – “qoniqarli”
0,5 ball – “qoniqarsiz”
67
3 ilova
Uslubshunoslik ikki xil ko`rinishga ega
4 ilova
Нутқ
услубшунослиги
Лингвистик
(тил) услубшунос-
лик
68
Nutq uslublari
5 ilova
Сўзлашув
услуби
Расмий
услуб
Илмий
услуб
Публицистик
услуб
Бадиий
услуб
69
Lingvistik (til) uslubshunoslik
Фонетик
услубшунослик
Лексик
услубшунослик
Грамматик
Услубшунос
лик
70
Услубшуносликнинг асосий
категория ва тушунчалари
Маърузачи: доц.Ў.Шарипова
Режа:
1.
Услубшунослик фани, мақсади ва вазифалари.
2.
Стиль сўзининг маънолари.
3.
Услуб турлари.
4.
Нутқ услуби ѐки тилнинг вазифадош услуб
турлари.
Адабиётлар рўйхати
Қиличев Э. Ўзбек тилининг амалий стилистикаси.-
Т.;Ўқитувчи, 1995.
Султонсаидова С.,Шарипова Ў. Ўзбек тили
стилистикаси.-Т.;2009
71
Стилистика – грекча «stylos» сўзидан
олинган бўлиб, «суякдан қилинган учли
таѐқча» деган маънони билдиради.
Қадимги греклар мум суртилган тахтачага
учли таѐқча билан ѐзар эдилар. Бу
таѐқчанинг тепа томони куракчага ўхшар
эди. Хато ѐзилган сўзни таѐқчанинг
куракчага ўхшаган томони билан
тахтачадаги мумни текислаш орқали
ўчирар эдилар ва учли томони билан
тўғрилаб ѐзардилар.
Стиль сўзидан
Stilet
(
Ингичка ханжар)
Stilo
(
Авторучка)
72
Қадимданоқ стиль сўзи«бўғин, нутқ стили»
маъносида қўллана бошланган.
Горацийнинг
«
Агар сен ўқиш учун лойиқ нарса ѐзмоқчи
бўлсанг, стилингни тез-тез алмаштириб тур.
Дунѐқараши тор одамларни қойил қолдира
олмасанг, куйиниб ўтирма, озгина бўлса ҳам
тушунган одамлар билан қониқ» деб ѐзиб
қолдирган жумлалари ичидан «стилингни тез-тез
алмаштириб тур» деган ифодаси кейинчалик
грекларда мақолга айланиб кетган.
Изоҳли луғатларда стиль сўзининг бир неча маънолари
берилган.1935-1940 йилларда Д.Н.Ушаков таҳрири остида
нашр этилган «Толковый словарь русского языка»
китобида стиль сўзининг 4 хил маъноси берилган. Бу
маънолар 1981 йилда чоп этилган «Ўзбек тилининг изоҳли
луғати»да ҳам таржима қилиниб, изоҳланган. Улар
қуйидагилар:
1.
Бирор санъат асарининг, бирор ижодкор, давр,
миллатнинг ўзига хос белгилари йиғиндиси.
2.
Бирор адабий асар, адабий йўналиш, адабий
жанр ѐки бирор муаллифга хос бўлган ғоя ва тил
воситаларининг тизими орқали изоҳланади.
3.
Кўчма маънони ифодалайди. Бунда хулқ,
ахлоққа хос бўлган хусусиятлар йиғиндиси,
фаолият усули, бирор ишни амалга оширишнинг
йўл-йўриқлари кабилар тушунилади.
4-
хил маъно адабиѐтга ҳам, тилга ҳам хос эмас.
Бу даврга, йил ҳисобига нисбатан ишлатилади.
Масалан, мелодий йил ҳисоби, ҳижрий йил
ҳисоби.
73
Услубшунослик фанининг ўрганиш
объекти ҳақида турли қарашлар
мавжуд.
Академик В.В.Виноградов стилистика
баҳсида бир-бири билан алоқадор, лекин
вазифалари жиҳатдан фарқланадиган 3 та
текшириш аспектини кўрсатиш
зарурлигини айтади.
Do'stlaringiz bilan baham: |