O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti umumiy tilshunoslik

So`zda biror tovushning orttiriliShi:
echmoq (chechmoq) 
ayvon (hayvon) 
yangidan (yangittan) 
4. 
So`zdagi biror tovush o`rniga ikkinchisini ishlatish hollari: 
munchoq (mo`nchoq) 
ko`ylak (ko`nnak) 
nuSha (nuSha) 
bog‘lamoq (boylamoq) 
5. 
O`zak – negizda tushib qoladigan ba’zi qisqartirmalar
: 
Olibdi (opti) 
Bo`libdi (bo`pti) 
Kelibdi (kepti) 
Bunday holat, ayniqsa, yozma va og‘zaki nutq ifodalanadigan dostonlarda uchraydi. 
Assonans
-misralardagi bir-biriga yaqin unli tovushlarning ohangdoshligidir. Bunda a – o, u-
o`, o-o`, i-e tovushlari ohangdoSh bo`lib keladi. Bunday xususiyat nutqning jarangdor bo`liShini 
ta‘minlaydi. Masalan:
Olam aro yurtlarning eng a‘losi 
Ona yurtim husningning men Shaydosi.
Bahtiyorman muhabbatning qozonsam
SHudir ahdim, Shudir bahtim ma‘nosi. (P. Mo`min) 
Alliterastiya
. Lotincha Littera so`zidan olingan. SHe‘rdagi har bir misrada bir hil undoSh 
tovushlarning takror iShlatiliShi alliterastiyadir. 
Erkin Vohidovning q bilan boshlanadigan she‘rini misol qilib keltiriSh mumkin: 
Qaro qoShing, qalam qoShing, qiyiq qayrilma qoShing, qiz, 

---

203 
Qilur qatlimga qasd, qayrab qilich qotil qaroshing, qiz. 
Qafasda qalb qushin qiynab, qanot qoqmoqqa qo`ymaysan
Qarab qo`ygil qiyoki m, qalbni qizdirsin quyoshing, qiz. 
Assonans va alliterastiya birgalikda qo`llanib, nutqning ohangdorligini yanada oShiradi. Bu 
bilan nutq tinglovchi Yoki o`quvchiga tez ta‘sir qiladi. Masalan: 
O
y
moma cho`milgan o
y
buloq,
O
y
buloq, ko`nglimni yo
y
buloq 
Ku
y
lagan kuyingdan o`rgila
y
Anvo