“3 d texnologiyalar” fanidan O’quv qo’llanma

1-rasm.Bir qancha qo’shilgan “suyaklar” qo’shilgan 3D model

---

54 
Rigging bilan to’g’ridan-to’g’ri skinning jarayoni bog’liq (ingliz tilidan. skin - 
charm), animatsiyalanadiga figuraning yuzasining qismlarini va rig suyaklari orasidaigi 
aloqalarni belgilanishi. Boshqacha aytganda, barmoqning oxirgi suyagi 3D figuraning 
yuzasidagi kerakli yoqalar guruhlariga ta’sir etishi kerak. 
Bu jarayonning juda ko’p suv osti toshlari mavjud. Masalan, qaysi yoqalar 
(vertices) guruhlari shaxsiy suyaklarnging o’zgarishining ta’siriga duch kelishini aniq 
ta’riflab olish kerak va boshqalarini ilib qolmaslik lozim. “Ikki oyoqli patsiz” 
figuraning animatsiyalashning optimal varianti bu “oddiy” odamning skeletining 
strukturasi qaytaradigan, soddalashtirilgan skelet. “Suyaklarni” yaratayotganda mana 
shunga asoslanish lozim. Ularning bop’g’imlarining joylashishi, figuraning bukiladigan 
qismlariga mos kelishi kerak (Tizza, tirsaklar va boshqa bo'g'imlar). Qovurg’alar, 
albatta kerakmas, umurtqadagi har bir qovurg’a – ham, lekin bel ham qandaydir 
egilivchanlikni saqlashi kerak, shunday qilib, unda suyaklar baribir ko’p bo’ladi. 
Hammasidan ko’proq “suyaklar”ni, albatta, qo’l uchun yaratish kerak, ya’ni, 
barmoqlar uchun, bu yerda virtual suyaklarning strukturasi rostakam qo’llarning 
struktursaiga maksimal darajada o’xshashi kerak, faqatgina, barmoqlar tayanli joyda 
bukilish kerak. Ularning uzunligi “haqiqiy” o’lchamlarga ega bo’lishi kerak, agar odam 
qo’liga qarasak, uning barmog suyaklari uzunliklari bir xil emas. 
2-rasm. Rig o’rnatilgan bilka modeli. Muallif - Derek Marsh 

---

55 
Keyin suyaklar uchun o’zgarishning qiymatini belgilash lozim, shu jumladan 
mumkin bo’lgan burilish burchagi va aylanishlar (Masalan, barmoqlar mumkin 
bo’lmagan yo’nalishda qayrilmasligi uchun). 
Zoo yoki antropomorfik figuralarning animatsiyasi jarayonida natural skeletning 
anatomiyasi haqida hech bo’lmasa bo’sh’lang’ich bilimiga ega bo’lish yoki qo’lda 
sur’atlariga ega bo’lish kerak. Suyak ta’naning qatida joylashganliginin tushunish 
uchun; oyoq-qo’llar qatga bukilishi mumkin, qatga mumkun emasligini bilish uchun, 
aks holda g’ayritabiiy harakatlar bo’lib qolishi mumkin. 
O’z navbatida, agar qandaydir texnika animatsiyasining rigi haqida gap ketsa, uning 
komponentlari qanday harakat qilishi tasavvur qilish lozim, va yana ular bilan nima 
bo’lishi mumkin va bolmasligini tasavvur qilish kerak. 
Rigging – bu, aslida butun alohida professional muhit, masalan, teksturalash 
kabi. Rigging haqida butun kitoblar yozishadi va ko’pkunli o’quv kurslari amalga 
oshiriladi, chunki bu yerda juda ko’p nozikliklar va qismlar mavjud. 
Rig – (ingliz tilida rig – uskunalar, moslamalar, jamoa) – kompyuter 
animatsiyasidagi termin, bunda boshqaradigan va boshqariladigan elementlar orasidagi 
to’plamlarni tariflaydi va u shunday yaratilganki, unda boshqaradigan elementlar soni 
boshqariladigan elemntlar sonidan kamroq.