Ld physics leaflets Issiqlik haqida ta’limot

---

P2.2.1.1 
1 
 
LD Physics leaflets
 
Issiqlik haqida ta’limot 
Issiqlik almashuv 
Issiqlik o’tkazuvchanlik
Yakka plastina metodi bilan 
issiqlik o’tkazuvchanlikni 
aniqlash 
CASSY yordamida yozib oling va hisoblang 
Ishning maqsadi 

Qurilish materiallarida issiqlik o’tkazuvchanlik fizikaviy hodisasini va 
issiqlikning jamg’arilishini o’rganish.

Turli qurilish materiallarining temperaturaviy o’zgarishlarini vaqt 
funksiyasi sifatida qayd qilish. Qurilmaning issiqlik muvozanatini 
sifatiy kuzatish.

Qurilish materiallarining issiqlik o’tkazuvchanligini aniqlashda 
temperaturalar farqidan foydalanish. 
 
 
 
 
Nazariy ma’lumotlar 
 
Yakka plastina metodi bilan issiqlik o’tkazuvchanlik 
koeffisiyentini 
λ
 
aniqlashda, 
∆
t
vaqt ichida qurilish 
materialli 
ichidan 
o’tgan 
issiqlik 
miqdori 
∆
Q
, 
plastinaning 
tashqi 
va 
ichki 
tomonlaridagi 
temperaturalar farqiga
 
∆ϑ
va plastinaning yuzasiga 
A
to’g’ri proporsionalligi, plastina qalinligiga 
d
esa 
teskari proposionalligi faktlaridan foydalaniladi.
∆𝑄
∆𝑡
=
𝜆 ∙
𝐴
𝑑
∙ ∆
ϑ
. 
Bu formuladan
λ
uchun quyidagi ifodani yozish 
mumkin: 
𝜆
=
∆𝑄
∆𝑡 ∙
𝑑
𝐴 ∙
1
∆
ϑ
.
O’lchashlar o’tkazilayotganda, issiqlik oqimi 
faqat namuna orqali o’tayotganiga( issiqlik miqdori 
sizib ketishining boshqa yo’llari yo’q) va u bir jinsli 
ekanligiga amin bo’lish kerak. Shuni e’tiborga olish 
kerakki, mazkur ishda issiqlikni izolyasiyalovchi 
devorli kalorimetrik kameradan foydalaniladi.
Issiqlik oqimi qurilish materiali namunasining 
ichidan o’tishi uchun quyidagilar zarur: 
- kamerani ichki qismdan elektr qizdirish va 
- muzni bevosita namunaning tashqi tomoniga 
joylashtirish.
Issiqlik 
muvozanatida, 
ya’ni 
har 
bir 
nuqtada 
temperatura uzoq vaqt mobaynida doimiy bo’lgan 
stasionar holatda, uzatilayotgan elektr energiya 
quvvati
P
aynan issiqlik oqimiga mos keladi
𝑃
=
∆𝑄
∆𝑡
,
yoki 
𝑃 ∙ 𝑡
=
𝑊
=
𝑄
,
 
Shunday 
qilib,
 
t
vaqt 
ichida 
qizdirgichdan 
nurlantirilgan elektr energiya qiymati 
W
, shu vaqt 
ichida qurilish materiali namunasidan o’tgan issiqlik 
miqdoriga 
Q
teng. Buni hisobga olgan holda, qurilish 
materiali namunasining issiqlik o’tkazuvchanligi
λ
quyidagi munosabat yordamida hisoblanishi mumkin: 
𝜆
=
𝑃 ∙
𝑑
𝐴 ∙
1
∆
ϑ
.
LD Didactic GmbH . Leyboldstrasse 1 . D-50354 Huerth / Germany . Phone: [phone] . Fax: [phone] . e-mail: 
[e-mail]
 
©
by LD Didactic GmbH

---